Μπαϊκονούρ: το διάσημο κοσμοδρόμιο σε παρακμή Νομάδες, αγρότες και κτηνοτρόφοι από τις γειτονικές στέπες έχουν εισβάλει και ανακαταλάβει τον χώρο

Το Μπαϊκονούρ, μια πόλη στο απομακρυσμένο Δυτικό Καζαχστάν, ήταν κάποτε το καμάρι της Σοβιετικής Ενωσης. Εδώ βρίσκεται ακόμη η έδρα του διάσημου «κοσμοδρομίου του Μπαϊκονούρ». Από εδώ εκτοξεύτηκαν οι πύραυλοι Σπούτνικ. Από εδώ ξεκίνησε για να κάνει βόλτα στο Διάστημα ο πρώτος ζωντανός οργανισμός: η σκυλίτσα Λάικα, που δυστυχώς δεν επέστρεψε ζωντανή. Και βέβαια, το Μπαϊκονούρ ήταν η αφετηρία της μεγάλης περιπέτειας για τον πρώτο άνθρωπο που ταξίδεψε έξω από την ατμόσφαιρα: τον θρυλικό σοβιετικό κοσμοναύτη Γιούρι Γκαγκάριν.

Το κοσμοδρόμιο λειτουργεί και σήμερα. Ομως τίποτα δεν είναι όπως παλιά. «Ζωντανό» είναι μόνο ένα μικρό τμήμα των απέραντων εγκαταστάσεων. Στα περισσότερα κτίρια και στους αχανείς περιβάλλοντες χώρους βασιλεύει η εγκατάλειψη. Νομάδες, αγρότες και κτηνοτρόφοι από τις γειτονικές στέπες έχουν εισβάλει και ανακαταλάβει τον χώρο.
Αυτό είναι ένα από τα πολλά σημάδια που καταδεικνύουν πως η πόλη του Μπαϊκονούρ παραμένει βυθισμένη στα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα της μετασοβιετικής εποχής - πράγμα παράδοξο, αν αναλογιστεί κανείς πως η υφήλιος, ακόμη και οι ΗΠΑ, συνεχίζει να εξαρτάται από αυτό το τεχνολογικά ξεπερασμένο κοσμοδρόμιο για να στείλει επανδρωμένες πτήσεις στο Διάστημα. Το μόνο διαστημικό κέντρο που επιτελεί την ίδια λειτουργία βρίσκεται στο Ζιουκουάν, στην αχανή έρημο Γκόμπι της Βόρειας Κίνας.

«Είναι επώδυνο να σκέφτομαι την πόλη μου» λέει η Αννα Κοντακόφσκαγια, δημοσιογράφος της τοπικής εφημερίδας.
Το πρώτο κινητό τηλέφωνο έφτασε στο Μπαϊκονούρ το 2004, ο πρώτος αξονικός τομογράφος το 2011, άρα «στο μόνο που είμαστε πρωτοπόροι στον κόσμο είναι ο τομέας των διαστημικών πτήσεων» συμπληρώνει η Κοντακόφσκαγια.

Σήμερα, το 70% των κατοίκων του είναι καζάκοι πολίτες, αν και η πόλη μοιάζει με ρωσικό χωριό που νοικιάζεται από την κυβέρνηση του Καζακστάν και παραμένει υπό ρωσική δικαιοδοσία. Οταν κατέρρευσε η ΕΣΣΔ, το 1990, η αναλογία ήταν αντίστροφη: μόλις το ένα τρίτο των κατοίκων της ήταν Καζάκοι.

Δίπλα στους κτηνοτρόφους, περιδιαβαίνουν στους δρόμους καθημερινοί άνθρωποι του μόχθου και έμποροι και αραιά και πού κάποιος μπορεί και να συναντήσει έναν ρώσο μηχανικό. Είναι μια βρώμικη πόλη, με πολλά από τα πεζοδρόμιά της καλυμμένα με σκόνη. Σχεδόν κάθε κτίριο είναι διακοσμημένο με το μωσαϊκό ενός πυραύλου, ενός κοσμοναύτη ή με αστέρια και πλανήτες.

Είναι τόση η εξάρτηση του αμερικανικού διαστημικού προγράμματος από το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ, ώστε η ΝΑSΑ (που επέκτεινε το συμβόλαιό της με το κοσμοδρόμιο μέχρι τα μέσα του 2017) απαιτεί από όλους τους αστροναύτες να έχουν γνώσεις της ρωσικής γλώσσας, προκειμένου να αποφοιτήσουν από τη σχολή αστροναυτών.

Αυτό από μόνο του, θα καθιστούσε το Μπαϊκονούρ διεθνές διαστημικό κέντρο, όμως η Ρωσία κατασκευάζει ήδη το νέο της κοσμοδρόμιο στο Βοστότσνι. Κάπως έτσι, η πόλη δεν βρίσκεται στα σχέδια της Μόσχας. Και σταδιακά καταρρέει.

Επιπλέον, το Μπαϊκονούρ αντιμετωπίζει τα τυπικά προβλήματα σχεδόν κάθε πόλης στην Κεντρική Ασία σήμερα: το λαθρεμπόριο ηρωίνης από το γειτονικό Αφγανιστάν, τον αναδυόμενο ισλαμικό φονταμενταλισμό και τη μετανάστευση του εργατικού της δυναμικού, ενώ βλέπει επίσης να αναζωπυρώνονται στην περιοχή και εθνοτικές εντάσεις, αφού οι Ρώσοι έχουν καταλάβει όλες τις καλοπληρωμένες δουλειές στο Μπαϊκονούρ.

Ακόμη κι ο ίδιος ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν, χαρακτήρισε το κοσμοδρόμιο «γερασμένο», κατά τη διάρκεια της εφετινής του ομιλίας την Ημέρα Κοσμοναυτών στις 12 Απριλίου. «Οι άνθρωποι εδώ στέλνουν ανθρώπους στο Διάστημα, αλλά η ίδια η πόλη είναι σχεδόν τριτοκοσμική» λέει ο Τζιν Ράγκαν, ένας αμερικανός μηχανικός που ήρθε αρχικά στο Μπαϊκονούρ ως τουρίστας, προκειμένου να παρακολουθήσει μια εκτόξευση τον περασμένο Μάιο. Θορυβημένος από την κατάσταση που επικρατεί στο κοσμοδρόμιο, ο επικεφαλής της διαστημικής υπηρεσίας του Καζακστάν, Ταλγκάτ Μουσαμπάγεφ, πρότεινε τον περασμένο Δεκέμβριο την ακύρωση της συμφωνίας επινοικίασης της πόλης με τη Ρωσία, που ανέρχεται στα 115 εκατομμύρια δολάρια ετησίως, με τη λογική πως «η συμφωνία αυτή έκλεισε τον κύκλο της».

Οι Καζάκοι επίσης θυμώνουν με τις προσπάθειες της Ρωσίας να εκκενώσουν τα εγκαταλελειμμένα σπίτια από τους κτηνοτρόφους που πλέον μένουν μέσα εκεί, και οι Ρώσοι απαντούν απειλώντας να αποχωρήσουν εντελώς από την πόλη το 2018, όταν και θα είναι έτοιμο το Βοστότσνι για να φιλοξενήσει εκτοξεύσεις επανδρωμένων πτήσεων στο Δάστημα, όπως σημειώνει η εφημερίδα «Ιzvestia».

πηγή: tovima.gr