Μυστηριώδες φεγγάρι των αρχαίων λαών της Σιβηρίας Λάμπρος Ζαχαρής

Η ώρα περναει ταχύτατα όταν ξεφυλλίζεις βιβλία σιβηριανής και σλαβικής μυθολογίας. Στην αναζήτηση χαμένων παραδόσεων και θρυλικών ιστοριών που είναι εντελώς άγνωστες στο ελληνικό κοινό, αποφασίσαμε με αφορμή την σημερινή πανσέληνο να σας παρουσιάσουμε τα όσα πίστευαν οι αρχαίοι ρωσικοί λαοί για το φεγγάρι. 

Η μυθολογία των Σλάβων και των λαών της Σιβηρίας χρονολογείται στη μακρινή ειδωλολατρική αρχαιότητα και σε πολλά βασικά σημεία μοιάζει με την ελληνική. Αρχαίες δοξασίες είναι καλά διατηρημένες στις ζωντανές παραδόσεις της Ρωσίας, της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας .Μύθοι και θρύλοι των λαών αυτών γίνονται γνωστοί με βάση προφορικές παραδόσεις που συλλέγονται από ανθρωπολόγους και γλωσσολόγους τουλάχιστον τα τελευταία 50 χρόνια.

Στην αρχαία Ελλάδα, η ίδια η Σελήνη συσχετιζόταν με μαγικές ιδιότητες και με το σκοτάδι. Η έκλειψη θεωρείτο μήνυμα από τους θεούς για κάποια αρνητική εξέλιξη.

Παρόμοιες ιδέες βρίσκονται σε σαμανικές παραδόσεις της Σιβηρίας, όπου το φεγγάρι συνδέεται με το σκοτάδι και τη μαγεία . Τυπικά, η Σελήνη εμφανίζεται ως η ενσάρκωση μιας αρνητικής αρχής. Βασικό ρόλο στις δοξασίες αυτές διαδραμάτιζαν οι Σαμάνοι. Οι άνθρωποι πίστευαν για εκείνους ότι μπορούσαν να ταξιδέψουν μεταξύ των κόσμων και να επικοινωνούν με τα πνεύματα μέσω τελετών και έκστασης. Και φυσικά υπάκουαν τυφλά σε όλες τις εξηγήσεις που τους έδιναν για τα φυσικά φαινόμενα, τον κόσμο και το σύμπαν.

Τόσο σε ελληνική όσο και ευρύτερη ανατολική μυθολογία, η σελήνη αποτελεί θεότητα.

Στο σιβηριανό παραμύθι το φεγγάρι- θεός εμφανίζεται με αρσενικό χαρακτήρα. Πρόκειται για έναν άνδρα με μάσκα που καλύπτει ολόκληρο το πρόσωπο, η οποία τον κάνει λαμπερό. Παρομοίως στη σλαβική μυθολογία, ο Ήλιος ήταν γυναικεία θεότητα, ενώ η Σελήνη ανδρική θεότητα. Το λαμπρό φεγγάρι βγήκε από το στήθος του σλαβικού Θεού Ροδ (δημιουργός όλου του σύμπαντος), ενώ ο ήλιος είχε βγει νωρίτερα από το προσωπό του. Ο Ήλιος τότε μπήκε σε μια βάρκα χρυσή, ενώ το Φεγγάρι σε μια βάρκα αργυρή. Κάποιοι θεωρούν ότι αυτό συμβολίζει τη νίκη του φωτός έναντι του σκοταδιού.

Οι αρχικοί κάτοικοι της βορειοανατολικής Σιβηρίας πριν από τον Μεσαίωνα πίστευαν ότι το φεγγάρι είχε θέση στον ουρανό μόνο και μόνο για να μπορέσουν οι άνθρωποι να μετρούν το χρόνο.

Μετρούσαν μόνο τις μέρες που τη σελήνη ήταν ορατή και το ημερολόγιό τους είχε 29 μέρες. Για παράδειγμα, στο ημερολόγιο ενός άλλου λαού στα δυτικά της Σιβηρίας, ο επόμενος μήνας δεν ξεκινούσε πριν να γίνει ορατή η νέα Σελήνη. Συνήθιζαν να παρακολουθούν τις ημέρες με μια ξύλινη σανίδα με 28- 29 τρύπες σε αυτή, από όπου εστίαζαν στο φεγγάρι.

Τις επιπλέον ημέρες, όταν ήταν αόρατο, έπαιρναν άδεια από την εργασία τους.

Στις περιοχές των Ουραλίων και του Βόλγα ακουγόταν έντονα μια μυθική ιστορία όπου το φεγγάρι αιχμαλωτίζεται κατ επανάληψη από μια μάγισσα στη γή. Ο ήλιος σπεύδει σε βοήθειά του και προσπαθεί να το αποσπάσει από τα χέρια της αλλά η μάγισσα, το κρατά σφιχτά, και τελικά το κόβει στη μέση . Η ιστορία αυτή επαναλαμβάνεται διαρκώς. Με τον τρόπο επιχείρησαν να εξηγήσουν όχι μόνο τις φάσεις της σελήνης, και τις σεληνιακές εκλείψεις.

Άλλοι σλαβικοί λαοί πίστευαν ότι οι σεληνιακές φάσεις άλλαζαν ανάλογα με την εμφάνιση του ανθρώπινου προσώπου της πλειονότητας. Η Πανσέληνος ταυτιζόταν με τον καλοθραμμένο, χαρούμενο και χαμογελαστό άνθρωπο. Η ημισέληνος πίστευαν ότι έδειχνε πεινασμένους ανθρώπους σε μια μέση προς κακή γενικότερη κατάσταση. Η εξαφάνιση του φεγγαριού σημαινε για αυτούς ότι οι άνθρωποι μετακινούνται ώστε να ψάξουν για τροφή.

Την ίδια ώρα, η εξήγηση που έδιναν οι λαοί της Σιβηρίας για την προέλευση των κηλίδων στο φεγγάρι ήταν ότι το σχήμα και η θέση των σημείων αυτών σχημάτιζαν την εικόνα μιας γυναίκας με κουβάδες ή με ένα ζυγό. Διάφορες παραλλαγές προσπαθούν να προσεγγίσουν τον τρόπο που υποτίθεται πως έφτασε το κορίτσι εκεί. Κατα μία εκδοχή η σελήνη βρέθηκε κοντά  με ένα κορίτσι αφού την παρακάλεσε, πάτησε πάνω της, και μαζί πήγαν στο διάστημα.

Η γιακουτιανή εκδοχή λέει ότι η κοπέλα είδε μια ακτίνα τεντωμένη προς αυτό, ανέβηκε πάνω της και σκαρφάλωσε στη φωτεινή πλευρά του .

Σύμφωνα με την παράδοσή των Καυκάσιων το φεγγάρι έσωσε μια καλή και πολύ όμορφη μάγισσα από περισσότερες κακιές που την καταδίωκαν. Σε άλλη παραλαγή η κοπέλα ήταν απλά ορφανή και φτωχή και βρήκε την ευτυχία όταν το φεγγάρι την πήρε κοντά του. 

Κάποιοι λαοί φοβόντουσαν ότι το φεγγάρι δεν θερμαίνει, αλλά εκπέμπει κρύο φως. Πίστευαν επίσης ότι την τρίτη ημέρα της πανσελήνου, όταν είναι κόκκινο, έμοιαζε με μια σόμπα  ή πυρκαγιά όπου επικρατούσε η κόλαση και έκαιγε τις σκιές νεκρών ανθρώπων. 

Επιπλέον πίστευαν ότι ήταν υπεύθυνο για τη μετανσάρκωση των ψυχών.

Μετά από όλα αυτά μπορείτε να σεληνιαστείτε ελεύθερα...