Η «μεσαία τάξη» στην αντιπολίτευση Νίκος Σερβετάς ΝΕΑ ΣΤΡΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΝ ΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΤΟΥΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ

Ο «αφοπλισμός διά της αναβάθμισης» του, έως τις αρχές της εβδομάδος γνωστού μόνον ως «σκιώδους φιγούρας» του Κρεμλίνου, Βλαντισλάβ Σουρκόφ, ερμηνεύεται από παρατηρητές με δύο τρόπους: Ως πρώτο σοβαρό μέτρο αντίδρασης του Πούτιν στις πιέσεις που δέχεται για εκδημοκρατισμό της χώρας, καθώς και ως μέτρο προφύλαξης του ιδίου και του τρόπου που ασκεί την πολιτική, από άτομα η δραστηριότητα των οποίων ξεφεύγει από τα όρια που ο ίδιος ο Πούτιν θέτει κατά περίπτωση.

«Ο Βλαντισλάβ Σουρκόφ, ιδεολογικός υπεύθυνος του Κρεμλίνου, περνάει για δουλειά στην κυβέρνηση. Ο πρόεδρος Μεντβέντεφ έχει υπογράψει Διάταγμα για τον διορισμό του ως αντιπροέδρου της κυβέρνησης, αρμόδιου για τα ζητήματα του εκσυγχρονισμού και της καινοτομίας». Με αυτή τη λιτή ανακοίνωση το Κρεμλίνο έκανε γνωστή την αλλαγή αρμοδιοτήτων του Σουρκόφ.
Αν και, σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, η μετακίνηση ενός στελέχους, από το παρασκήνιο στην πρώτη πολιτική γραμμή, θα εθεωρείτο φυσικό επακόλουθο μιας πετυχημένης πορείας ή, ακόμη, και ως κίνηση του Πούτιν για να ελέγχει το νέο πρωθυπουργό τώρα που ο ίδιος ξαναπερνά στην προεδρεία, στην περίπτωση Σουρκόφ τα πράγματα μοιάζουν κάπως διαφορετικά.

Κατευθυνόμενη Δημοκρατία

Η πτώση της δημοτικότητας του Πούτιν που καταγράφηκε στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές, το μη ελεγχόμενο πλέον κύμα αμφισβήτησης του καθεστώτος αλλά και του ίδιου του Πούτιν, καθώς και η καθιέρωση του, εμπνεύσεως Σουρκόφ, καθόλου κολακευτικού για το Κρεμλίνο, όρου «κατευθυνόμενη δημοκρατία», οδήγησαν τον ισχυρό άνδρα της Ρωσίας να εκθέσει δημόσια τον Βλαντισλάβ Σουρκόφ, έναν άνθρωπο που αρκετά χρόνια τώρα κινούσε τα νήματα από το παρασκήνιο (σ.σ. στοιχεία για την πορεία και τη δράση του σε διπλανή στήλη). Ο Πούτιν επεδίωξε, με άλλα λόγια, να «κλείσει», κατά το δυνατόν, ένα εσωτερικό μέτωπο, προκειμένου να αντιμετωπίσει χωρίς αγκάθια την εξεγειρόμενη κοινή γνώμη. Σύμφωνα με τον Ρώσο αναλυτή Στανισλάβ Μπελκόφσκι και τη δημοσιογράφο Μαρίνα Λίτνοβιτς, σε ξεχωριστές αναφορές τους σε ξένα μέσα ενημέρωσης, ο Σουρκόφ που το τελευταίο διάστημα λειτουργούσε περισσότερο για τον εαυτό του παρά για το κόμμα και τον Πούτιν, άρχισε να βλέπει το δικό του πολιτικό μέλλον και, φυσικά, θεωρήθηκε υπεύθυνος για όλα τα παραπάνω.
Γέννημα–θρέμμα του ρωσικού στάτους κβο των τελευταίων 20 χρόνων, ο Σουρκόφ έπεσε θύμα –προσωρινά, πιστεύουν οι αναλυτές, καθώς περιμένουν ότι αργά ή γρήγορα θα ξαναβρεθεί δυναμικά στο προσκήνιο– της δικής του «κατευθυνόμενης δημοκρατίας», που επιτρέπει την αντίδραση και την κριτική, την ελεύθερη έκφραση και την διεκδίκηση, μέχρις, όμως, ενός ορίου: Αυτού του ορίου που τοποθετεί τη Ρωσία στο ομιχλώδες μεταίχμιο μεταξύ της αστικής δημοκρατίας και της δικτατορίας και που οδηγεί αρκετούς μελετητές να εκτιμούν ότι ο ρωσικός κοινωνικός σχηματισμός έχει μπει σε διαδικασία πολιτικών ανατροπών, που θα προκληθούν από την περίφημη «μεσαία τάξη», τα μέλη της οποίας διεκδικούν για τον εαυτό τους δικαιώματα και ευκαιρίες.

Τα σύγχρονα μέσα

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, πάνω στον οποίο εστίασαν τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, είναι ο Αλεξέι Ναβάλνι, δικηγόρος, επιτυχημένος μπλόγκερ και πολέμιος του Βλαντίμιρ Πούτιν: Κινητοποίησε τους Ρώσους στις πρόσφατες διαδηλώσεις μετά το εκλογικό φιάσκο των βουλευτικών εκλογών. Ανάμεσα στο 2000 και το 2007 δραστηριοποιήθηκε στο φιλελεύθερο κόμμα Γιαμπλόνκο, αλλά αποκλείστηκε εξ αιτίας των εθνικιστικών απόψεών του. Ο ίδιος αυτοαποκαλείται «λογικός εθνικιστής». Άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου και ήταν ο πρώτος που χαρακτήρισε το κόμμα «Ενωμένη Ρωσία» του Πούτιν, «κόμμα των κλεφτών και απατεώνων». Μέσω του διαδικτύου αυτός ο χαρακτηρισμός έκανε τον γύρο της Ρωσίας. Ήταν ο Ναβάλνι αυτός που προέτρεψε τους Ρώσους να πάνε να ψηφίσουν και να καταγράψουν εκλογικές παρατυπίες. Χιλιάδες ακολούθησαν την προτροπή του. Ο ίδιος βρέθηκε για 15 ημέρες στη φυλακή για «παρενόχληση της δημόσιας τάξης».
Άτομα σαν Ναβάλνι, με περισσότερη ή λιγότερη δράση, συνθέτουν την πραγματική αντιπολίτευση στη Ρωσία και θέτουν στην εξουσία των ολιγαρχών νέα αιτήματα. Εξοργίζονται από τον αυταρχισμό του καθεστώτος και από δηλώσεις όπως αυτή του Βλαντίμιρ Πούτιν, που μεταδόθηκε μάλιστα και ζωντανά από τη ρωσική τηλεόραση, ότι «νόμισα, πως τα μαζικά συλλαλητήρια ήταν εκδηλώσεις για την καταπολέμηση του AIDS», καθώς και ότι «δεν θα επιτρέψω καμία νοθεία στις εκλογές», ωρυόμενος αυτή τη φορά. Προβλέπουν ότι νοθευμένο θα είναι και το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών, που θα γίνουν τον ερχόμενο Μάρτιο, με πιθανή εκλογή προέδρου στο δεύτερο γύρο, στην καλύτερη περίπτωση. 

Η μεσαία τάξη

Τα περισσότερα μεγάλα διεθνή έντυπα θεωρούν καθήκον και υποχρέωσή τους να στείλουν συντάκτη τους στο σπίτι ενός Ρώσου καλλιτέχνη, διανοούμενου, προσώπου που βρίσκεται στη δημοσιότητα, και να καταγράψουν, εκτός από τις απόψεις του για το φαινόμενο «δημόσια αμφισβήτηση της κυβέρνησης», και την καθημερινότητά του. Κοινό στοιχείο αυτών των ρεπορτάζ είναι η «αστική» καταγωγή των ανθρώπων αυτών, η ανάμειξη συγγενικού τους προσώπου είτε στο Σοβιετικό καθεστώς είτε σε κύκλους των ολιγαρχών που ουσιαστικά κυβερνούν τη Ρωσία τα τελευταία 20 χρόνια, η μετάλλαξη των επιγόνων τους και η κριτική που ασκούν στα πάντα: από την εκκλησία και το Κρεμλίνο έως τη ρωσική ιστορία και τη μέση ρωσική οικογένεια. Αυτή η «μεσαία τάξη» που μπορεί να μην αντιδρά στην καθημερινή της ζωή, διότι ποτέ δεν έμαθε πως γίνεται κάτι τέτοιο, αλλά τώρα βλέπει τα παιδιά της να έχουν επαφές με όλο τον κόσμο μέσω του υπολογιστή και να λένε πράγματα ακατανόητα: «Δικαιώματα», «Πραγματική Δημοκρατία», «Ελεύθερη έκφραση». Βέβαια, τα αιτήματά αυτά δεν έχουν αποκτήσει ακόμη σαφή ιδεολογική και πολιτική μορφοποίηση, αλλά κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν να γίνει αν οι φωνές της αντιπολίτευσης δεν αποκτήσουν θεσμική πολιτική έκφραση. Αν, δηλαδή, δεν καλυφθεί το κενό που έχει ανοίξει ανάμεσα στο καθεστώς των ολιγαρχών που κυβερνά τη Ρωσία και της –άμαθης σε δημοκρατικά καθεστώτα– τεράστιας μάζας των χαμηλών στρωμάτων ιδίως της περιφέρειας: Ίσως με τη δημιουργία σοσιαλδημοκρατικού κόμματος –στη μόνη ευρωπαϊκή χώρα όπου δεν υπάρχει– το οποίο, όπως είθισται, θα ανακατέψει τα συμφέροντα των ολιγαρχών με την παροχή δικαιωμάτων στους πολίτες, προκειμένου να λειτουργεί «σωστά» το σύστημα.

Άνθρωπος του παρασκηνίου

Δεν χρειάζεται να ψάξει πολύ κάποιος για να βρει το όνομα του Βλάντισλαβ Σουρκόφ σε τηλεγραφήματα διεθνών πρακτορείων από τη Μόσχα και ανακοινώσεις του Κρεμλίνου. Συνιδρυτής του κόμματος «Ενωμένη Ρωσία» του Βλαντίμιρ Πούτιν και βασικός αρχιτέκτονα του αυταρχικού καθεστώτος, εμπνευστής του όρου «κατευθυνόμενη δημοκρατία» δημιούργησε τις προϋποθέσεις για να εφαρμόσει την πολιτική του σκέψη προς όφελος των συμφερόντων που υπηρετεί έως ότου φάνηκε επικίνδυνος για αυτά τα συμφέροντα. Χαρακτηριστικά τα τρία αποσπάσματα που ακολουθούν και καλύπτουν μια σχετικά μεγάλη χρονική περίοδο:
1/3/2005
Μία νέα και μυστηριώδης οργάνωση, που στηρίζεται από το Κρεμλίνο, έκανε την εμφάνισή της στη ρωσική πολιτική σκηνή. Λέγεται «Νάσι» (Ένας από Μας), στελεχώνεται από νέους ανθρώπους και έχει στόχο να «προστατεύσει» τη Ρωσία από μια επανάσταση σαν κι αυτή που σημειώθηκε πρόσφατα στην Ουκρανία.
Η οργάνωση παρουσιάζεται ως η εμπροσθοφυλακή ενός νέου πολιτικού σχηματισμού, ο οποίος θα πάρει τη θέση του κόμματος «Ενωμένη Ρωσία». Η χρησιμότητα του κόμματος αυτού, που δημιουργήθηκε από το Κρεμλίνο για να το υποστηρίξει, έχει τελευταία τεθεί υπό αμφισβήτηση. (…) Πίσω από την οργάνωση λέγεται πως βρίσκεται ο Βλάντισλαβ Σουρκόφ, υποδιευθυντής της προεδρικής διοίκησης του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και γνωστός για την επιρροή που ασκεί από τα παρασκήνια.
6/11/2008
Στην ομιλία του για την κατάσταση του ρωσικού έθνους, την Τετάρτη, ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ πρότεινε η θητεία του προέδρου να παραταθεί στα έξι από τα τέσσερα χρόνια που είναι σήμερα, ένα βήμα το οποίο η εφημερίδα Vedomosti εκτιμά ότι αποτελεί μέρος του σχεδίου του Βλάντισλαβ Σουρκόφ, επικεφαλής του επιτελείου του Ρώσου προέδρου.
20/12/2011
Δικτυακός τόπος προσκείμενος στον Βλαντιμίρ Πούτιν δημοσίευσε απομαγνητοφωνημένες υποκλαπείσες τηλεφωνικές συνομιλίες του επιφανούς αντιπολιτευόμενου ηγέτη Μπόρις Νεμτσόφ, στις οποίες καταφέρεται με υβριστικά σχόλια, όπως «χάμστερ» και «φοβισμένοι πιγκουίνοι», κατά συναδέλφων και υποστηρικτών του.  (…) Σύμφωνα με τον Νεμτσόφ, η δημοσιοποίηση αυτών των συνομιλιών είναι μία προσπάθεια του Πούτιν και του προσωπάρχη της ρωσικής προεδρίας Βλάντισλαβ Σουρκόφ να υπονομεύσουν τις μαζικές διαδηλώσεις της αντιπολίτευσης που είναι προγραμματισμένες για τις 24 Δεκεμβρίου σε όλη τη Ρωσία.

  πηγή: epohi.gr