70 χρόνια από την έναρξη της μάχης του Στάλινγκραντ

Συμπληρώνονται σήμερα 70 χρόνια από την έναρξη της μάχης του Στάλινγκραντ, που αποτέλεσε σημείο καμπή όχι μόνο για το Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο, αλλά και ολόκληρο το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η ηγεσία του γερμανικού στρατού αποφάσισε να επιτεθεί στη νότια Ρωσία μετά την ήττα στη μάχη της Μόσχας στα τέλη του 1941 – αρχές του 1942. Καταλαμβάνοντας τις νότιες επαρχίες θα είχαν πρόσβαση στα πετρελαϊκά κοιτάσματα στον Καύκασο και θα αποκτούσαν έλεγχο των βιομηχανικών κέντρων και του Βόλγα ως βασικής υδάτινης αρτηρίας του κεντρικού τμήματος της χώρας, εξήγησε ο πρόεδρος της Ένωσης Ιστορικών του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου Ολέγκ Ρζεσέφσκι:

Η μάχη του Στάλινγκραντ διαιρείται σε δύο φάσεις: την αμυντική και την επιθετική. Η αμυντική ξεκίνησε στις 17 Ιουλίου του 1942 και διήρκεσε έως τις 19 Νοεμβρίου, ενώ από τις 19 Νοεμβρίου και έως τις 2 Φεβρουαρίου 1943 εκτείνεται η επιθετική φάση. Η γερμανική διοίκηση αποφάσισε να πάρει τη ρεβάνς για την ήττα έξω από τη Μόσχα και να πετύχει το 1942 τη νίκη. Εν γένει η μάχη του Στάλινγκραντ είναι μια κολοσσιαία από άποψη μεγεθών και σκληρότητας μάχη, η οποία συνεχιζόταν επί 200 ημέρες και νύχτες.

Προς τα τέλη του Ιουλίου οι Γερμανοί απώθησαν τα σοβιετικά στρατεύματα πίσω από τον ποταμό Δον. Τον Αύγουστο οι μάχες γίνονταν ήδη στις κοντινές προσβάσεις προς την πόλη, ενώ αργότερα ακόμη και στους δρόμους της. Οι μάχες για την πόλη διήρκεσαν τρεις μήνες και το αποτέλεσμά τους ήταν να κατορθώσουν οι Γερμανοί να φθάσουν τις όχθες του Βόλγα. Στις 19 Νοεμβρίου άρχισε η επιχείρηση «Ουράν», κατά τη διάρκεια της οποίας την αντεπίθεση στα γερμανικά στρατεύματα άρχισαν τα στρατεύματα σε τρία μέτωπα. Υπό μία έννοια η μάχη προκαθόρισε την έκβαση ολόκληρου του πολέμου, θεωρεί ο διευθυντής του Ινστιτούτου Γενικής Ιστορίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών Αλεξάντρ Τσουμπαριάν:

Το Στάλινγκραντ έγινε ένα είδος συμβόλου της αρχής της συντριβής της Γερμανίας. Αν και υπήρχε ακόμη η μάχη έξω από τη Μόσχα και το Κουρσκ. Όμως μετά το Στάλινγκραντ στη Γερμανία κηρύχθηκε πένθος. Και από αυτήν την άποψη ειδικά αυτή η μάχη ήταν το πραγματικό σημείο-καμπή, το χτύπημα από το οποίο η Γερμανία ήδη δεν μπόρεσε να συνέλθει. Επίσης αυτή η μάχη θα μείνει στην ιστορία ως το σύνολο τριών επιτυχημένων πραγμάτων: και στρατηγικής και τεχνικών μέσων, τα οποία διαθέταμε και του ανθρώπινου παράγοντα. Η μάχη του Στάλινγκραντ ήταν σκληρή και αδυσώπητη, πολλοί άνθρωποι σκοτώθηκαν, αλλά από την πλευρά μας επιδείχθηκε ανεπανάληπτος ηρωισμός και ετοιμότητα των ανθρώπων να αγωνιστούν ως το τέλος.

Οι δυτικοί ειδικοί και πολιτικοί ομολόγησαν επανειλημμένως ότι εάν δεν υπήρχε η επιτυχία της μάχης του Στάλινγκραντ, είναι άγνωστο πώς θα τελείωνε ολόκληρος ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, επισημαίνει ο Ολέγκ Ρζεσέφσκι:

Η έκβαση της μάχης προκάλεσε εντύπωση σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ρούζβελτ ονόμασε τη μάχη του Στάλνινγκραντ μάχη «επική», αναγνωρίζοντας ότι ανέκοψε το επιθετικό κύμα και έγινε το σημείο καμπή του πολέμου των συμμαχικών εθνών κατά των δυνάμεων του εχθρού. Ο βασιλιάς της Μεγάλης Βρετανίας απέστειλε στο Στάλινγκραντ μια μπάλα ως δώρο, στην οποία είχε χαρακθεί η αναγραφή «Στους πολίτες του Στάλινγκραντ, ισχυρούς σαν ατσάλι, από το βασιλιά Γεώργιο των 6ο ως ένδειξη θαυμασμού του βρετανικού λαού».