Η πλατφόρμα της Ρωσίας για την εξωτερική πολιτική της στον 21ο αιώνα

Η πλατφόρμα της Ρωσίας για την εξωτερική πολιτική της στον 21ο αιώνα, διατυπώνεται στο νέο «σχέδιο Εξωτερικής Πολιτικής της Ρωσικής Ομοσπονδίας». Είναι η πολιτική που πρόκειται να ακολουθήσει η χώρα κατά την τρίτη προεδρία του Βλαντίμιρ Πούτιν.Τα παλαιότερα σχέδια του 2000 και του 2008, ίσχυαν επί προεδρίας Πούτιν και Μεντβέντεφ αντίστοιχα.

Σε σύγκριση με το 2008, οι συντάκτες του νέου σχεδίου θεωρούν τον κόσμο μας πιο «ασταθή» και «απρόβλεπτο» για τους εξής λόγους:
Πρώτος παράγοντας της αστάθειας, είναι η παγκόσμια κρίση, «ένας ισχυρός καταλύτης για βαθιές αλλαγές στο γεωπολιτικό τοπίο».
Δεύτερος παράγοντας είναι η παρέμβαση της Δύσης στις υποθέσεις των άλλων χωρών, όπου, όπως και στην περίπτωση της «αραβικής άνοιξης», η Δύση προσπάθησε να επιβάλει στους άλλους τη δική της κλίμακα αξιών, με αποτέλεσμα να απειλούμαστε με ολίσθηση προς το χάος και την έλλειψη ελέγχου στις διεθνείς σχέσεις».
Τρίτος παράγοντας είναι η υπονόμευση του ρόλου του ΟΗΕ, που εκδηλώνεται με τις προσπάθειες να «ρυθμίζονται οι κρίσεις με την εφαρμογή μονομερών κυρώσεων και με μέτρα δυναμικής καταστολής εκτός του πλαισίου του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, με αυθαίρετη ερμηνεία των ψηφισμάτων του, και εφαρμόζοντας αντιλήψεις που στοχεύουν στην ανατροπή της νομιμότητας του καθεστώτος».
Τέταρτος παράγοντας, είναι η ενίσχυση των διασυνοριακών απειλών και προκλήσεων, όπου σαν ένα κρίσιμο σημείο για πρώτη φορά καταγράφονται οι «απειλές στον κυβερνοχώρο».
Τέλος, πέμπτος παράγοντας είναι η τάση για από-ιδεολογικοποίηση των διεθνών σχέσεων.
Λαμβάνοντας υπόψη όλους τους παραπάνω παράγοντες, οι συντάκτες της έκθεσης κατέληξαν στο εξής συμπέρασμα: «Σε συνθήκες παγκόσμιας αναταραχής και με την αυξανόμενη αλληλεξάρτηση των κρατών, δεν υπάρχει προοπτική στην προσπάθεια να χτιστούν οάσεις ηρεμίας και ασφάλειας». Παρ' όλα αυτά, στη Ρωσία αποδίδεται ο «ιδιαίτερος εξισορροπητικός ρόλος της στις διεθνείς υποθέσεις και στην ανάπτυξη του παγκόσμιου πολιτισμού, παράγοντας που αναπτύχθηκε στο πέρασμα των αιώνων».
Χρήση “ήπιας δύναμης”
Κατά τη γνώμη των εμπειρογνωμόνων της έκθεσης, η νέα ρώσικη εξωτερική πολιτική θα πρέπει να έχει τους εξής βασικούς στόχους.
Πρώτος στόχος: Να συμβάλλει στη διάσωση της παγκόσμιας οικονομίας, για την οποία «η Ρωσία προτίθεται να προωθήσει ενεργά μια δίκαιη και δημοκρατική παγκόσμια εμπορική, οικονομική, νομισματική και οικονομική αρχιτεκτονική». Μια σαφής αναφορά στην ιδέα που προωθείται από τη Ρωσία, είναι η διαφοροποίηση των παγκόσμιων αποθεματικών νομισμάτων.
Δεύτερος στόχος: Η αντιμετώπιση των παρεμβάσεων στις εσωτερικές υποθέσεις των άλλων κρατών. Για το σκοπό αυτό, η Μόσχα θα «απαιτήσει το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών», αλλά «υπό την επιφύλαξη των εθνικών, πολιτιστικών και ιστορικών χαρακτηριστικών του κάθε κράτους». Και ειδικά στον τομέα του Διαδικτύου, θα αντιταχθεί στη χρήση νέων τεχνολογιών για αυτές τις παρεμβάσεις.
Τρίτος στόχος: Η διατήρηση της άποψης «περί μη εναλλακτικής λύσης πέραν του ΟΗΕ», δηλαδή να εμποδίσει η Μόσχα «την πραγματοποίηση στρατιωτικών επεμβάσεων και άλλων μορφών παρέμβασης» με το πρόσχημα της έννοιας «ευθύνη για την προστασία» (όπως έγινε στη Λιβύη).
Για την επίτευξη αυτών των στόχων, η Ρωσία δεν αποκλείει τη χρήση «ήπιας δύναμης». Στη νέα αντίληψη δόθηκε η πρώτη ερμηνεία: «Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο εργαλείο επίτευξης στόχων της εξωτερικής πολιτικής, με βάση τις δυνατότητες της κοινωνίας των πολιτών, τις ενημερωτικές - επικοινωνιακές, ανθρωπιστικές και άλλες εναλλακτικές μεθόδους και τεχνικές της κλασσικής διπλωματίας». Με τη βοήθεια μιας τέτοιας «ήπιας δύναμης», η Μόσχα ελπίζει να δημιουργήσει «μια αντικειμενική εικόνα της χώρας», και να πληροφορεί τη διεθνή κοινή γνώμη για τις εξελίξεις και τις παρεμβάσεις της σε διπλωματικό επίπεδο. Γι' αυτό, πρέπει να χρησιμοποιηθούν «οι δυνατότητες της νέας τεχνολογίας» (διπλωματία-Twitter), καθώς και το δυναμικό της «πολυπληθούς κοινότητας των ρώσων της Διασποράς». Στους συμπατριώτες μας που ζουν στο εξωτερικό, δίνεται ένας ειδικός ρόλος σε αυτό το νέο περιβάλλον.
Πρώην ΕΣΣΔ, Βαλκάνια, ΕΕ
Η απόλυτη προτεραιότητα της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής είναι η διαδικασία ολοκλήρωσης στον μετασοβιετικό χώρο. Στη νέα αντίληψη δίδεται μεγάλη προσοχή στην Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών (ΚΑΚ), στην Τελωνειακή Ένωση, στην Ευρασιατική Οικονομική Κοινότητα (και στη μελλοντική Ευρασιατική Οικονομική Ένωση), στον Οργανισμό Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας (ΟΣΣΑ) και στην Ένωση των Κρατών της Ρωσίας και της Λευκορωσίας.
Δεύτερη θέση στη λίστα των προτεραιοτήτων έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Τονίζεται ιδιαίτερα ο στόχος της επίτευξης του καθεστώτος χωρίς βίζα. Ως οι πιο σημαντικοί εταίροι στην Ευρώπη καταγράφονται η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ολλανδία. Δηλαδή, εκείνες οι χώρες με τις οποίες η Ρωσία συνεργάζεται ενεργά στον τομέα του φυσικού αερίου. Στη συνέχεια ακολουθεί η συνεργασία με τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), με το ΝΑΤΟ, με τις χώρες της Βορείου Ευρώπης, με το Συμβούλιο της περιοχής της Βαλτικής Θάλασσας και με τα Βαλκάνια.
Μόνο μετά, έρχεται η σειρά των Ηνωμένων Πολιτειών. Από τις ΗΠΑ, η Ρωσία θα επιδιώξει «νομικές εγγυήσεις ότι η αντιπυραυλική ομπρέλα που αναπτύσσει δεν στοχεύει τις ρώσικες πυραυλικές (στρατηγικές) δυνάμεις πυρηνικής αποτροπής» και την «τήρηση του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της αρχής της μη επέμβασης στις εσωτερικές υποθέσεις των κρατών».
Ευρασιατική Ενωση
Παρά το γεγονός ότι η Κίνα και η Ινδία αναφέρθηκαν μετά τις ΗΠΑ, η ανάπτυξη «φιλικών σχέσεων» με αυτές τις πολυπληθείς ασιατικές χώρες, χαρακτηρίζεται ως μια από τις «πιο σημαντικές» κατευθύνσεις της ρώσικης εξωτερικής πολιτικής. Και η περιοχή Ασίας-Ειρηνικού θεωρείται ως «ο πιο δυναμικά αναπτυσσόμενος γεωπολιτικός χώρος, που έχει μετατοπιστεί το κέντρο βάρους της παγκόσμιας οικονομίας και πολιτικής».
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι ο τόνος της νέας αντίληψης της Ρωσίας στην εξωτερική πολιτική της Μόσχας ήταν αναμενόμενος. «Το έγγραφο απηχεί τη ρητορική της προεκλογικής εκστρατείας του προέδρου και των προσφάτων ανακοινώσεων του», δήλωσε ο αντιπρόεδρος του Κέντρου Πολιτικών Ερευνών, PIR Center, Ντμίτρι Πολικάνοφ. «Και σε σχέση με τα προηγούμενα σχέδια, υπάρχει μια σαφής συνέχεια. Και στα προηγούμενα υπήρχαν αναφορές στον καταστροφικό ρόλο της Δύσης, και στην υπονόμευση των διεθνών θεσμών. Η ΚΑΚ επίσης καταγραφόταν παλαιότερα ανάμεσα στις πρώτες προτεραιότητες μας, ενώ δεν ήταν έτσι στην πραγματικότητα. Αλλά αυτή τη φορά υπάρχει λόγος να πιστέψουμε ότι η αναφορά γίνεται στα σοβαρά. Έστω και μόνο επειδή η Μόσχα έχει αναλάβει την υποχρέωση να οικοδομήσει μια Ευρασιατική Ένωση».