Από καπνεργάτης, τσάρος πάντων των Ποντίων. Ο φίλος του Πούτιν και πανίσχυρος επιχειρηματίας που «συμπρωταγωνίστησε» μαζί με τον Πατριάρχη στο άνοιγμα έπειτα από 88 χρόνια της Παναγίας Σουμελά. Χρίστος Τελίδης

Μπορεί ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος να είναι ο μεγάλος πρωταγωνιστής της ιστορικής Θείας Λειτουργίας που έγινε ανήμερα τον Δεκαπενταύγουστο στο ιστορικό μοναστήρι του ποντιακού Ελληνισμού, την Παναγία Σουμελά, όμως ένας ακόμη από τους πρωταγωνιστές ήταν και ο Ιβάν Σαββίδης.

Ο ποντιακής καταγωγής 51χρονος βουλευτής της ρωσικής Δούμας και πρόεδρος από τις αρχές Ιουλίου της Διεθνούς Συνομοσπονδίας των Ποντίων Ελλήνων, καθώς και πρόεδρος και συντονιστής της Ε’ Περιφέρειας του Συμβουλίου Αποδήμου Ελληνισμού, διεκδικεί τον δικό του ιδιαίτερο ρόλο.

Τόσο για την προσπάθεια που ξεκίνησε από το 2007 με τις αποστολές-προσκυνήματα στον Πόντο κάθε Δεκαπενταύγουστο και τις επαφές με παράγοντες της τουρκικής κυβέρνησης, ώστε να δοθεί η άδεια για τη Λειτουργία, όσο και για τον τρόπο που χειρίζεται τον ρωσικό παράγοντα. Κάποιοι τον αντιμετωπίζουν με καχυποψία, υποστηρίζοντας ότι είναι το «μακρύ χέρι» της Μόσχας για τη διεκδίκηση της Παναγίας Σουμελά. Εσπευσαν μάλιστα να τον κατηγορήσουν ότι μετά τη Θεία Λειτουργία προχώρησε σε ευθεία αμφισβήτηση του πρωταγωνιστικού ρόλου του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Φαίνεται όμως πως υπάρχουν πολλές παρεξηγήσεις στο όλο ζήτημα, οι οποίες άλλωστε αφθονούν στα ποντιακά πράγματα και τους παράγοντές του, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται το ποντιακό στοιχείο πολυδιασπασμένο. Λίγο μετά την τέλεση της Λειτουργίας, σε συνέντευξη Τύπου, όπου παρευρίσκονταν πολλοί Ρώσοι δημοσιογράφοι, ο Ιβάν Σαββίδης δεν άφησε περιθώρια για παρερμηνείες.
«Το ιστορικό βυζαντινό μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά είναι ένα σύμβολο του ποντιακού ελληνισμού και το πιο σημαντικό ιερό για εκατοντάδες χιλιάδες Πόντιους οι οποίοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους και να σκορπιστούν σε όλο τον κόσμο» είπε, προσθέτοντας ότι μόνο στη Ρωσία σήμερα διαμένουν 100.000 Πόντιοι. Εκείνο που έδωσε αφορμή ώστε να γίνουν διάφορες εικασίες ήταν η αναφορά του στο πώς δόθηκε η άδεια από τις τουρκικές αρχές.
Αποστάσεις από εθνικιστές. «Η επί σημη άδεια για την τέλεση της Λειτουργίας στο μοναστήρι πάρθηκε στις 13 Μαΐου 2010 με ενεργό συμμετοχή των μελών των κυβερνήσεων Τουρκίας, Ελλάδας και Ρωσίας, της διοίκησης της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, των εκπροσώπων του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης, της ρωσικής και ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας», είπε ο Ιβάν Σαββίδης.
Τη θέση αυτή ο βουλευτής την έχει επαναλάβει πολλές φορές το τελευταίο διάστημα χωρίς να αποτελεί αμφισβήτηση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, όπως υποστηρίζεται και έχει να κάνει ίσως και με τον προσωπικό πρωταγωνιστικό ρόλο που επιδιώκει τόσο στην Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων Ρωσίας όσο και στον ποντιακό κόσμο. Αλλωστε την πρόθεσή του για Λειτουργία στην Παναγία Σουμελά με άδεια των τουρκικών αρχών ο Ιβάν Σαββίδης την είχε διατυπώσει από την επομένη κιόλας της επεισοδιακής επίσκεψης της 15ης Αυγούστου 2009 και των απαγορεύσεων που υπήρξαν τότε από τις τουρκικές αρχές.
Αν και αιχμηρός για τη στάση που κράτησαν οι τελευταίες, φρόντισε τότε να πάρει αποστάσεις από τις εθνικιστικές εξάρσεις του Π. Ψωμιάδη και άλλων, αλλά και να προχωρήσει σε καταγγελίες προς κάθε πλευρά, ως Ρώσος βουλευτής και μέλος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων της Δούμας, για τη συμπεριφορά των τουρκικών αρχών.
Ο Ιβάν των Ποντίων, όπως αποκαλούν τον Ιβάν Σαββίδη, είχε μια ραγδαία εξέλιξη στα πράγματα από τις αρχές της δεκαετίας, όταν εμφανίστηκε στα δρώμενα του ποντιακού χώρου. Βουλευτής της κρατικής Δούμας της Ρωσικής Ομοσπονδίας από το 2003 -στην περιοχή του Ροστόβ- διατηρώντας στενή σχέση με τον ισχυρό άνδρα της Ρωσίας, τον πρωθυπουργό Βλαντιμίρ Πούτιν, ανέλαβε από το 2004 πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων της Ρωσίας και αργότερα το 2006 εκλέχτηκε πρόεδρος και συντονιστής της Ε' Περιφέρειας του Συμβουλίου Αποδήμου Ελληνισμού. Στην Ελλάδα έγινε ευρύτερα γνωστός όταν στις αρχές του 2006 ο ποντιακής καταγωγής επιχειρηματίας φερόταν να ενδιαφέρεται να αγοράσει την ΠΑΕ ΠΑΟΚ και παρουσιαζόταν τότε με τον γνωστό τρόπο του αθλητικού Τύπου ως ο «σωτήρας» της θεσσαλονικιώτικης ομάδας στην κρίσιμη εκείνη περίοδο. Η ίδια η ιστορία του μοιάζει με παραμύθι. Γεννημένος το 1959 στην απομονωμένη και φτωχή Σάντα της περιοχής Τσάλκα της Γεωργίας, από μια οικογένεια εργατών, βρέθηκε με τους γονείς του στο Ροστόβ της Ρωσίας να αποφοιτά εκεί από το σχολείο της μέσης εκπαίδευσης.
Από απλός εργάτης στο κρατικό καπνεργοστάσιο του Ντον το 1980 έφτασε να γίνει υποδιευθυντής και σπουδάζοντας παράλληλα στη σχολή Δημόσιας Οικονομίας του πανεπιστημίου κατάφερε να εκλεγεί το 1993 ενώ κατέρρεε η Σοβιετική Ενωση διευθυντής της μετοχικής εταιρείας «Ντονσκόι Ταμπάκ».
Ακολούθησε μια ραγδαία επιχειρηματική του ανέλιξη με την απόκτηση των μετοχών της καπνοβιομηχανίας, τη δημιουργία μιας μεγάλης αλλαντοποιίας στη Νότια Ρωσία και άλλες επιχειρήσεις τα επόμενα χρόνια και μια παράλληλη πολιτική ανέλιξη που ξεκίνησε το 2003 με την εκλογή του αρχικά στην τοπική Βουλή του Ροστόβ για να ακολουθήσει στη συνέχεια δύο φορές η εκλογή στην κρατική Δούμα.

Βαρθολομαίος
Πρόσκληση στον Πατριάρχη Κύριλλο

Στη Λειτουργία στην Παναγία Σουμελά η παρουσία από τη Ρωσία και τις άλλες χώρες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης ήταν σημαντική, τόσο από πλευράς Ποντίων που ζουν εκεί όσο και Ρώσων (συνολικά περί τα 500-600 άτομα που έφτασαν με έξοδα του Ιβάν Σαββίδη), ενώ η ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία εκπροσωπήθηκε από έναν σημαντικό παράγοντά της τον Επίσκοπο του Ποντόλσκ κ. Τύχωνα, που συλλειτούργησε με τον Οικουμενικό Πατριάρχη. Ο κ. Βαρθολομαίος, δείχνοντας έμπρακτα το πολύ καλό κλίμα που υπάρχει στις σχέσεις με τον νέο Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσιών κ. Κύριλλο, τον κάλεσε μέσω του κ. Τύχωνα να έρθει στην Παναγία Σουμελά ώστε να λειτουργήσουν από κοινού.

Επεισόδιο με τον Ελληνα πρέσβη
Αναψε 352 κεριά τιμώντας τη μνήμη των προγόνων
Oι τρεις αποστολές-προσκυνή ματα από το 2007 έως το 2009 του Ιβάν Σαββίδη έγιναν με αιχμή τους Ρώσους, με άδειες που εξασφάλιζε ως Ρώσος βουλευτής, με έντονη την παρουσία πολλών Ποντίων από χώρες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης αλλά και αρκετών Ρώσων, χωρίς όμως να λείπει και η συμμετοχή πολλών παραγόντων των Ποντίων από την Ελλάδα. Το 2008 μάλιστα ο Ιβάν Σαββίδης φορούσε μια γραβάτα με το έμβλημα της ελληνικής σημαίας, ενώ οι λόγοι του ήταν αρκετά αιχμηροί, αφού έκανε λόγο για γενοκτονία του ποντιακού Ελληνισμού, ενώ άναβε συμβολικά μια αρμαθιά με 352 κεριά στη μνήμη των 352.000 Ποντίων θυμάτων των Τούρκων.
Κάτι που έκανε και την περασμένη Κυριακή μπροστά στον Πατριάρχη, προκαλώντας όμως την αντίδραση του παριστάμενου πρέσβη της Ελλάδας στην Αγκυρα, Φώτη Ξυδά. Ο τελευταίος ήταν επικριτικός λέγοντας ότι η άδεια για τη Λειτουργία δόθηκε με συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Ο Ιβάν Σαββίδης, που μάλλον δεν γνώριζε ότι επρόκειτο για τον Ελληνα πρέσβη, αντέδρασε έντονα, με αποτέλεσμα να υπάρξει ένταση προς στιγμήν και το επεισόδιο να λήξει με την παρέμβαση των παρισταμένων, χωρίς όμως να αφαιρεθεί ή να σβηστεί η αρμαθιά με τα κεριά.

ΜΥΣΤΙΚΕΣ ΕΠΑΦΕΣ
Τα ραντεβού στο Φανάρι και το άνοιγμα στη Μόσχα

Τον περασμένο Οκτώβριο ο Ιβάν Σαββίδης ξεκινούσε επαφές με παράγοντες της τουρκικής κυβέρνησης δηλώνοντας (11-10-2009) ότι «η τουρκική κυβέρνηση είναι έτοιμη να συζητήσει το θέμα της τέλεσης της Λειτουργίας στην Παναγία Σουμελά».
Στη συνάντηση μάλιστα που είχε με τον γενικό διευθυντή του υπουργείου Πολιτισμού της Τουρκίας φέρεται να είπε, σύμφωνα με ανακοίνωση που εκδόθηκε τότε: «Είμαστε Ελληνες και Τούρκοι που ζούσαν στην ίδια γη. Πρέπει να θυμόμαστε την ιστορία μας αλλά κυρίως να βγάλουμε συμπεράσματα από τα διδάγματά της? βασικό εργαλείο για να ζήσουμε ειρηνικά είναι η θρησκεία».
Μιλώντας στο «Εθνος της Κυριακής» (15-11-2009) ο Ιβάν Σαββίδης έκανε τον απολογισμό. «Σήμερα μπορούμε να μιλάμε για μια πρώτη μικρή νίκη μας. Για πρώτη φορά σε επίσημο επίπεδο ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης της Τουρκίας έδωσε τον λόγο του ότι θα επιτραπεί η πανηγυρική Θεία Λειτουργία στο Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά. Και εμείς πιστεύουμε ειλικρινά ότι το επόμενο έτος θα γίνει η πολυαναμενόμενη εκδήλωση και η πανηγυρική θεία λειτουργία της Ορθόδοξης Εκκλησίας μέσα στο Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά».
Ο Ιβ. Σαββίδης φέρεται να ενημέρωσε τον ίδιο τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο αναφορικά με τις πρωτοβουλίες που είχε πάρει στη συνάντησή τους στις 4 Δεκεμβρίου 2009 στην Κωνσταντινούπολη.

Αναζωογόνηση
Ο πρώτος εξήρε τις προσπάθειες του κ.κ. Βαρθολομαίου για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και αναφέρθηκε στο όνειρο εκατομμυρίων Ορθοδόξων να γίνει Λειτουργία στο μοναστήρι της Παναγίας στην Παναγία Σουμελά και στην Αγία Σοφία.
Αναφερόμενος ιδιαίτερα στους Ελληνες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης που ζουν μακριά από την πατρίδα τους και τους αρχαίους ιερούς τόπους των Ορθοδόξων, ανέφερε ότι επιδιώκουν να αναζωογονήσουν την εθνική τους συνείδηση με βάση τις ορθόδοξες αρχές.
Ο ίδιος, μάλιστα, ο πατριάρχης εξήρε τις επιδόσεις των Ελλήνων στη μετασοβιετική Ρωσία για την προώθηση των ιδεών της Ορθοδοξίας. Ακολούθησαν και άλλες συναντήσεις με τελευταία αυτή στις 4 Αυγούστου στην Κωνσταντινούπολη κατά την οποία συζητήθηκαν οι λεπτομέρειες για τη Λειτουργία στην Παναγία Σουμελά.
Ηδη τους πρώτους μήνες του 2010 η τουρκική κυβέρνηση μετά και την έντονη διπλωματική δραστηριότητα που υπήρξε από πολλές πλευρές έδειχνε διατεθειμένη να δώσει την άδεια για τη Λειτουργία.
Στις 13 Μαΐου αυτό γνωστοποιήθηκε και εγγράφως στον Ιβάν Σαββίδη, όμως ήδη από τις 3 Μαΐου ο Οικουμενικός Πατριάρχης είχε υποβάλει αίτηση για τέλεση της θείας λειτουργίας στις αρμόδιες αρχές.
Οι Τούρκοι υποστηρίζουν ότι η αίτηση παράπεσε στα γρανάζια της γραφειοκρατίας και ότι υπήρξε προσωπική επαφή του κ. Βαρθολομαίου με τον υπουργό Πολιτισμού-Τουρισμού Ερντ Γκιουνάι ώστε να δοθεί τελικά η άδεια με έγγραφο που στάλθηκε στο Πατριαρχείο στις 9 Ιουνίου. 

πηγή: ΕΘΝΟΣ