Γράμμα από την «πολιορκημένη» Μόσχα Θανάσης Αυγερινός

Είναι, άραγε, απλώς η «κατάρα του ρωσικού Αυγούστου», που ξαναχτύπησε με τη μορφή μιας δραματικής φυσικής καταστροφής, ή άλλη μια απόδειξη, με τρόπο τραγικό, ότι οι ισορροπίες του παγκόσμιου κλίματος όπως το γνωρίζαμε είναι όντως παρελθόν;

Η ώρα είναι επτά το απόγευμα, η ατμόσφαιρα της Μόσχας είναι αποπνικτική, δεν μπορείς να αναπνεύσεις παρά μόνο με τη βοήθεια βρεγμένου μαντιλιού ή μάσκας χημικού πολέμου κι οι γείτονές μου μου δείχνουν το θερμόμετρο έξω από το σφραγισμένο με βρεγμένα πανιά και ταινίες χαρτιού παράθυρό τους: 37 βαθμοί Κελσίου!

«Τι άλλες αποδείξεις χρειάζονται για να καταλάβουμε ότι μπήκαμε πια σε μια άλλη εποχή, με χαοτική συμπεριφορά της φύσης και απόλυτη επιβεβαίωση της αδυναμίας μας μπροστά της;» λέει ο Σεργκέι, ο καλλιτέχνης της παρέας, που διάλεξε να ακολουθήσει μόνο μερικές από τις ιατρικές συμβουλές των υγειονομικών Αρχών της πόλης, οι οποίες επιτρέπουν να καταναλώνεται ζεστό τσάι και κόκκινο κρασί με φρούτα.

Κάτι παρόμοιο σαν το φετινό καλοκαίρι δεν είχε ποτέ συμβεί στη Ρωσία στα εκατόν σαράντα περίπου χρόνια των μετεωρολογικών της προβλέψεων και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, κι άλλα χίλια χρόνια πίσω να πήγαινε κανείς, τέτοιο καύσωνα σε συνδυασμό με ξηρασία και σχετική άπνοια δεν θα συναντούσε σε ρωσικό έδαφος.

Θα αποδειχθεί άραγε κι αυτή η λαίλαπα μια «συνηθισμένη», για το Κρεμλίνο και τον «ισχυρό άνδρα» της ρωσικής εξουσίας Βλαντιμίρ Πούτιν, κρίση; Όπως, στην αρχή της θητείας του, η βύθιση του υποβρυχίου «Κουρσκ» και αργότερα οι τσετσενικές τρομοκρατικές επιθέσεις στο θέατρο της Μόσχας «Νορντ Οστ» και στο σχολείο του Μπεσλάν;

«Απόρησα στην αρχή γιατί τα συγκρίνεις όλ’ αυτά, αλλά τελικά μάλλον έχεις δίκιο», μου λέει η Λιουντμίλα, που καλά καλά δεν είχαμε γνωριστεί, αλλά ήρθαμε πιο κοντά τις ημέρες αυτές, της «κρίσης», όταν ακόμη και στην αποξενωμένη Μόσχα είναι προτιμότερο να ζητήσεις καφέ ή ζάχαρη από το γείτονα, παρά να βγεις να αγοράσεις. Ολόκληρες οικογένειες ή και μεμονωμένοι γείτονες άρχισαν ξαφνικά να μοιράζονται κάποιες δουλειές ή τα ψώνια και τις βασικές προμήθειες, για να εκτίθενται λιγότερο στο δηλητηριώδη αέρα, και να υποδέχονται ως «ήρωα» τον… καμικάζι που ανέλαβε για σήμερα την αποστολή. Κοιτάζω τον ήλιο, καλυμμένο από τον καπνό, εικόνα που μοιάζει να ανήκει σε άλλο πλανήτη ή στο μακρινό μέλλον της Γης, κι αναρωτιέμαι μήπως παίζουμε όλοι μαζί σε ταινία επιστημονικής φαντασίας ή μήπως ξύπνησε στους Ρώσους κάτι από τη βαθιά ξεχασμένη σοβιετική αλληλεγγύη τους…

Πολιτική και… φυσική μοίρα

«Έχεις δίκιο», συνεχίζει η Λιουντμίλα, δημοσιογράφος, «γιατί για μας τους Ρώσους πολλά φαινόμενα, που αλλού θα ήταν αμιγώς πολιτικά, εδώ τα αντιμετωπίζουμε ως φυσική μας μοίρα». Τι ήταν το «Κουρσκ», όντως, πριν από δέκα χρόνια; Μια ατυχία; Μια «τεχνογενής», όπως έμαθαν να τη λένε στα ρωσικά, καταστροφή; Μια συνωμοσία; Ή η απόδειξη της αδυναμίας, της διάλυσης και της ανικανότητας; Ή κάτι απ’ όλ’ αυτά μαζί; Και πώς μετατράπηκε από την ηγετική ομάδα του Κρεμλίνου σε αφορμή συσπείρωσης γύρω από το πρόσωπο του Β. Πούτιν, όπως αργότερα η επιχείρηση συγκράτησης της Τσετσενίας εντός της ρωσικής κυριαρχίας;

Ακόμη και η πολιτική συζήτηση είναι σπάνιο πράγμα στη Ρωσία, εκτός ίσως αν συμμετέχουν «επαγγελματίες» (δημοσιογράφοι, αναλυτές, πολιτικοί κ.λπ.), απόψε, όμως, που πολλές κοινωνικές δραστηριότητες έχουν αναβληθεί κι η πόλη έχει «φρενάρει» τους ρυθμούς της, οι Μοσχοβίτες μοιάζει να θυμήθηκαν τους συγγενείς που μπορεί να ζουν μόνοι και να προβληματίζονται για το μέλλον πάνω από το συνηθισμένο.

«Τελικά πρέπει να πάρουμε αποφάσεις. Κι εμείς και το Κρεμλίνο», λέει ο Ανατόλι, επιχειρηματίας. «Πόσο μπορούμε να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας ότι πολλά πράγματα αφέθηκαν κι αφήνονται στη μοίρα τους, ότι οι υποδομές μας έχουν πάρει την κάτω βόλτα, ότι σε πολλούς τομείς δεν έγινε τίποτε μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης; Πόσο μπορούμε να κοροϊδευόμαστε ότι όλα βαίνουν καλώς, όταν δεν μπορούμε να λύσουμε πολλά στοιχειώδη, έστω κι αν οι συνθήκες είναι ακραίες και πρωτοφανείς;» λέει ορμητικά και σχεδόν εκρήγνυται όταν αναφέρει το όνομα του δημάρχου της Μόσχας Γιούρι Λουσκόφ, που επέστρεψε εσπευσμένα μόλις την Κυριακή από «θεραπεία αθλητικού τραύματος στο εξωτερικό», εκνευρίζοντας πολλούς Μοσχοβίτες, που αισθάνονται ότι οι ηγέτες τους τους αντιμετωπίζουν ως… χαχόλους.

Η φωτιά φαίνεται πως λειτουργεί από πολιτική άποψη καθαρτήρια και απαιτεί αλλαγές, που ωριμάζουν κι ετοιμάζονται από καιρό, αλλά κινδυνεύουν να «σαπίσουν» μέσα στη γραφειοκρατική μηχανή, που έχει μάθει να κινείται αργά και δεν θέλει να τρέξει ούτε όταν αυτό επιβάλλεται από τα πράγματα… Σε τέτοια εκρηκτική μαζικότητα είχα καιρό να ακούσω «αντιηγετικά» σχόλια και η τάση μάλλον τείνει να ενισχυθεί όσο πλησιάζουν κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις (βουλευτικές το 2011 και προεδρικές το 2012).

Νικητές και «χαμένοι»

Ευελπιστώντας ότι η κρίση βαίνει στο τέλος της και ότι όντως περί τα τέλη της εβδομάδας οι πυροσβέστες θα έχουν καταφέρει να ελέγξουν τις φωτιές και στα περίχωρα της Μόσχας, πολλοί αναλυτές διχάζονται στο αναπόφευκτο ερώτημα «ποιος κέρδισε και ποιος έχασε από τις πυρκαγιές». Πολλοί διαπιστώνουν μια προσπάθεια να «προστατευθεί» πιο αποτελεσματικά από το κύμα της οργής ο «ισχυρός ανήρ» του ρωσικού πολιτικού συστήματος Β. Πούτιν, ο οποίος ασχολήθηκε κυρίως με την αποκατάσταση των πυροπαθών, αναγγέλλοντας μάλιστα ότι θα παρακολουθεί προσωπικά, από το σπίτι και το γραφείο του, τις κάμερες, που άρχισαν να τοποθετούνται στις κατοικίες, οι οποίες θα παραδοθούν στους πληγέντες πριν έρθει ο χειμώνας. Δεύτερη ενασχόληση του Ρώσου πρωθυπουργού ήταν η υπόθεση της προστασίας της εσωτερικής αγοράς σιτηρών και η αιφνιδιαστική εξαγγελία εμπάργκο εξαγωγών έπειτα από την απώλεια του 35% της ρωσικής σοδειάς και το βέβαιο κερδοσκοπικό πόλεμο που θα ακολουθήσει.

Με τα «επικοινωνιακώς ολισθηρά» της κατάσβεσης των πυρκαγιών και της απόδοσης ευθυνών ασχολήθηκαν μέχρι τώρα και για ευνόητους λόγους ο πρόεδρος Μεντβέντεφ καθώς και υφιστάμενοι, όπως ο αρμόδιος υπουργός Εκτάκτων Καταστάσεων Σεργκέι Σαϊγκού.

«Φαίνεται πως το σοκ των πολιτών της Μόσχας θα οδηγήσει σε αλλαγές και είμαι βέβαιος ότι η αρχή θα γίνει επιτέλους από το δήμαρχο», λέει ο Σεργκέι, ο οποίος εκτιμά ότι «πρόκειται για την 11η Σεπτεμβρίου και την Κατρίνα μαζί και δεν πρέπει να επιτρέψουμε σε κανέναν να δείχνει τη Ρωσία να λυγίζει ούτε τα δάση μας να καταστρέφονται ασυλλόγιστα. Πρέπει επιτέλους να καταλάβουμε κι εμείς κι αυτοί εκεί πάνω [σ.σ. στην ηγεσία] ότι πολλά, αν όχι όλα, εξαρτώνται και από το ενδιαφέρον και τη συμμετοχή των πολιτών, γι’ αυτήν, όμως, χρειάζονται αληθινές προϋποθέσεις κοινωνικής δράσης και όχι μόνο εικονικές κατασκευές». Μοιάζει το πρώτο ρωσικό οικολογικό – πατριωτικό σύνθημα να γράφτηκε κιόλας, και το Κρεμλίνο, αργά ή γρήγορα, δεν έχει παρά να σπεύσει να ενσωματώσει μια παράμετρο πολιτικής, που άφηνε διαρκώς εκτός των επίσημων τειχών…

πηγή: Επίκαιρα