Φιόντορ (Θοδωρής), Γιουρτσίχιν-Γραμματικόπουλος: «Ποτέ δεν έκρυψα τις ελληνικές μου ρίζες» Θανάσης Αυγερινός

Στα 51 του χρόνια, ο ομογενής κοσμοναύτης βρίσκεται για τρίτη φορά στο Διάστημα

«Τα συναισθήματα είναι σχεδόν τα ίδια, αδημονία και περισυλλογή, συγκίνηση που αποχωρίζεσαι τους δικούς σου σχεδόν για μισό χρόνο, αλλά και αίσθηση χρέους και επαγγελματισμού, ότι αυτό που κάνεις αξίζει την ταλαιπωρία, ίσως όχι μόνο τη δική σου. Κι όμως τελικά κάθε απόπειρα είναι διαφορετική, μοναδική, ασύγκριτη».

Μας μιλά ο ομογενής κοσμοναύτης Φιόντορ (Θοδωρής) Γιουρτσίχιν-Γραμματικόπουλος, λίγες ώρες πριν πετάξει, στα 51 του, για τρίτη φορά στο Διάστημα, από το ρωσικό κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ, που λιώνει βυθισμένο στην πηχτή ζέστη της καζάχικης στέπας.

Την ώρα που διαβάζονται αυτές οι γραμμές, έχει κιόλας συμπληρώσει έξι ημέρες στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, ολοκληρώνοντας την περίοδο προσαρμογής και αρχίζοντας εντατικά την υλοποίηση του αυστηρού καθημερινού προγράμματος.

«Το πρόγραμμα και η εκπαίδευση είναι που σε “κρατούν” διαρκώς σε εγρήγορση, η σχεδόν μηχανική εκτέλεση των εντολών και η τήρηση των κανόνων μάς προστατεύει από το ανθρώπινο λάθος κι ενσωματώνει την πολύχρονη εμπειρία σε κάθε νέο βήμα μας», λέει με τη σταθερότητα και τη σιγουριά που τον διακρίνει και τον έχει καταστήσει ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα πρόσωπα της ρωσικής διαστημικής βιομηχανίας. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο που αυτός, ένας μη στρατιωτικός και με ρίζες ξένες, ένας ελληνικής καταγωγής Ρώσος πολίτης, επιλέγεται από την ηγεσία του για αποστολές μεγάλης υπευθυνότητας.

«Δεν με απασχόλησε ποτέ αρνητικά η εθνική μου καταγωγή. Η Σοβιετική Ένωση και η Ρωσία είναι πολυεθνικές κοινωνίες. Ο πατέρας μου είναι ο μισός Ρώσος, όπως ρωσικό είναι καθετί που με περιτριγυρίζει, η γυναίκα μου, τα παιδιά μου, οι φίλοι και οι συνεργάτες μου, οι σπουδές μου και τέλος η δουλειά μου, ένα τεράστιο κομμάτι του εαυτού μου. Διακρίσεις εδώ δεν γίνονται παρά μόνο υπέρ των αξιότερων και των πιο κατάλληλων για την κάθε δουλειά και την κάθε υπόθεση. Ποτέ δεν έκρυψα τις ελληνικές μου ρίζες, ούτε κάποιος ενοχλήθηκε απ’ αυτές, το αντίθετο θα έλεγα».

«Θα πετάξω στ’ αστέρια!»

Τον ακούω και σκέφτομαι, παρ’ όλ’ αυτά, τι τεράστια προσπάθεια και πόση θέληση ψυχής θα χρειάστηκε γι’ αυτό το παιδί μιας οικογένειας εργατών από το Μπατούμι στη σοβιετική Αντζαρία, αυτόνομη Δημοκρατία της Γεωργίας, για να φτάσει έως εδώ. Και να κάνει το παιδικό του όνειρο πραγματικότητα, όταν κάπου εκεί στα δύο του χρόνια βρέθηκε να πανηγυρίζει στους ώμους του πατέρα του για την πτήση του Γκαγκάριν τον Απρίλη του 1961 και μετά να δηλώνει: «Θα γίνω σαν κι αυτόν, θα πετάξω στ’ αστέρια!».

Από τότε πέρασαν κι άλλαξαν πολλά. Ο ίδιος πραγματοποίησε το όνειρό του τελικά το 2002, όταν πρωτοπέταξε στο Διάστημα σε σύντομη πτήση με το διαστημικό λεωφορείο «Ατλαντίς». Ήταν τότε που βασανίστηκε για να βρει μια ελληνική σημαία να πάρει μαζί του και επιστρέφοντας τη χάρισε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο. Η Ελλάδα και οι πολιτικοί, που έτρεξαν να φωτογραφηθούν μαζί του, υποσχέθηκαν πολλά κοινά σχέδια, όμως κανένα δεν προχώρησε. Κανείς απ’ την ελληνική κυβέρνηση δεν βρήκε τον τρόπο να υλοποιήσει κάποια από τις πολλές προτάσεις του για συνεργασία στην πρόληψη των πυρκαγιών, για ενίσχυση της προβολής της Ελλάδας την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, για εκπαιδευτικά ή επιστημονικά προγράμματα… Όλα έμειναν στα λόγια. Κι η σχεδόν προφητική φράση του, όταν πρωτογνώρισε πολλούς Έλληνες, καρφωμένη από τότε στο μυαλό μου: «Για πόσο καιρό και πόσες ζωές νέων θα σπαταλάτε στην τηλεόραση ή τις καφετέριες; Τελικά πόσες ώρες την ημέρα μπορεί ένας φυσιολογικός άνθρωπος να πίνει καφέ; Δεν αισθάνεστε ότι η Ελλάδα οδηγείται στο πουθενά σαν άλλη Πομπηία;». Τότε οι περισσότεροι δεν το αισθάνονταν…

Συμβολισμοί

Ο Θοδωρής έμαθε να ζει και να πορεύεται με πρόγραμμα. Κάθε πτήση κι ένα σχέδιο, κάθε χρονιά και μια καινούρια ιδέα, οι περισσότερες από τις οποίες αντλούν την έμπνευσή τους από ελληνικούς συμβολισμούς. Όπως η τελευταία του να ονομάσει την αποστολή και το πλήρωμα του διαστημοπλοίου Σογιούζ ΤΜΑ-19 με το διακριτικό ασυρμάτου «Όλυμπος».

«Είναι μια παράδοση που κρατάει από τον Γκαγκάριν και θέλει τους Σοβιετικούς, και μετά τους Ρώσους κοσμοναύτες, να παίρνουν συνήθως ονόματα βουνών ως “παρατσούκλια ενδοεπικοινωνίας”, οπότε εγώ θα είμαι ο Όλυμπος-1 και οι Αμερικανοί συνάδελφοί μου Ντάγκλας Ουίλοκ και Σένον Ουόκερ οι Όλυμπος-2 και 3. Αισθάνομαι ότι το χρωστάω στους γονείς μου, τη Μικρούλα και τον Νικολάι, και τους το αφιερώνω. Το διακριτικό αυτό αναγνώρισης το διάλεξα το 2006, όταν είδα την ανατολή σε μια εκδρομή στον Όλυμπο και μου ήταν αρκετό. Αργότερα έπρεπε να συμφωνήσουν και οι Αμερικανοί συνάδελφοί μου, οπότε όλα πήγαν καλά και τώρα, ως διοικητής της πτήσης, βρήκα την ευκαιρία και το κατοχύρωσα», λέει με περηφάνια που δεν κρύβεται. Και με την πρώτη αφορμή επανέρχεται εμμέσως στην κρίση που περνά η Ελλάδα και τον απασχολεί σαν οικογενειακή του υπόθεση. «Κατανοώ ότι η Ελλάδα περνά κρίση και δύσκολες στιγμές, όμως ακριβώς τώρα είναι που αξίζει κανείς να βάλει μεγάλους στόχους. Να αλλάξει τον τρόπο που έβλεπε έως σήμερα τα πράγματα. Τι είναι σημαντικό και τι όχι… Δεν θα πάψω να ονειρεύομαι τη μέρα που θα αναλάβω να εκπαιδεύσω έναν κοσμοναύτη από την Ελλάδα ή την Κύπρο. Η Ρωσία ήταν πάντοτε και θα μείνει στο πλευρό της Ελλάδας, η ιστορία δεν αλλάζει και θα άξιζε να αφιερώσετε περισσότερο χρόνο και χρήμα στην έρευνα, την εκπαίδευση, την τεχνολογία, τις μόνες επενδύσεις με βέβαιο αποτέλεσμα στην οικονομία», λέει γρήγορα και εμφατικά, λίγο πριν τον καλέσουν οι «σκαφανδριστές» που αναλαμβάνουν το τελικό στάδιο της προετοιμασίας πριν την είσοδο στο διαστημόπλοιο.

Η «οικογένεια»

Το είχα προσέξει κι από την προηγούμενη φορά, το 2007, όταν παρακολούθησα με τον ίδιο τρόπο τη δεύτερη, εξάμηνη αυτή τη φορά, εκτόξευση του Θοδωρή. Η σχέση βαθιάς αγάπης και συντροφικότητας με τους συναδέλφους του μοιάζει ξεχασμένη στο παρελθόν. Οι κοσμοναύτες είναι μια οικογένεια, τηρούν τις παραδόσεις της κάστας και είναι εκεί όλοι για να βοηθούν ο ένας τον άλλο, οι πρώην και οι επόμενοι. Και πριν ο πύραυλος του Φιόντορ, ο 100ός, που στόχευσε το Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, δεν αποκοπεί από το διαστημόπλοιο στην κορυφή του, σημάδι ότι όλα πήγαν καλά στην πρώτη φάση της εξόδου από την ατμόσφαιρα, κανείς από το σινάφι δεν εύχεται, δεν υψώνει το ποτήρι, ούτε για βότκα ούτε για σαμπάνια, γιατί είναι κακό σημάδι. «Τώρα γεμίστε άφοβα τα ποτήρια», μας λέει ο Ίγκορ από την ασφάλεια του κοσμοδρομίου και με σκουντάει για να δω ένα απίστευτο θέαμα που σχηματίζουν τα καυσαέρια στον ορίζοντα: ένα λουλούδι αερίων με πυρήνα και πέταλα, που διαρκώς μεγαλώνουν και, όπως μας βεβαιώνουν οι πιο πεπειραμένοι, είναι «πολύ καλό σημάδι και σπάνιο φαινόμενο, που έχουμε να το δούμε καμιά δεκαετία».

Στην προηγούμενη πτήση ο Θοδωρής παραξένευε συχνά τους φίλους του με ξαφνικές κλήσεις στο κινητό ή αναλυτικά e-mail με νέα από το Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Τώρα προσκαλεί παιδιά και νέους απ’ όλο τον κόσμο να του στέλνουν ερωτήματα για να απαντήσει στα πιο ενδιαφέροντα. Το περιοδικό Ελλάδα, που εκδίδεται στη Μόσχα, και η δικτυακή πύλη http://www.ellada-russia.gr, σε συνεργασία με τη Ρωσική Διαστημική Υπηρεσία, ανέλαβαν να μεταφράζουν τα μηνύματα από την Ελλάδα, την Κύπρο και την ομογένεια, να τα στέλνουν στο Σταθμό και να φιλοξενούν τις ανταποκρίσεις των κοσμοναυτών στο πρώτο διαστημικό ιστολόγιο για παιδιά και νέους. Διαβάζω τα Ρωσόπουλα να ρωτούν για τον αποικισμό του Διαστήματος κι αναρωτιέμαι μήπως η μόνη ελπίδα είναι να την «κάνουμε» σιγά σιγά από τον πλανήτη…

 πηγή: Επίκαιρα