Εντυπωσίασαν τρεις Ελληνες εικαστικοί στη Μόσχα. Με «πρόγραμμα» στη Μόσχα. Θανάσης Αυγερινός

Τις καλύτερες εντυπώσεις άφησε σε κοινό και κριτικούς της Μόσχας η έκθεση εικαστικών εγκαταστάσεων «Πρόγραμμα», στην οποία συμμετείχαν τρεις καλλιτέχνες από την Ελλάδα: η Ευανθία Τσαντίλα, ο Αλέξης Δάλλας και ο Ρίτσαρντ Ουίτλοκ (εγκατεστημένος μόνιμα στην Ελλάδα). Τα έργα τους συνυπάρχουν αυτή τη φορά υπό μια «λέξη-έννοια», που γραμμένη με κεφαλαία διαβάζεται και κατανοείται με τον ίδιο τρόπο και στα ελληνικά και στα ρωσικά.

Αποψη της έκθεσης «Πρόγραμμα» στη μέχρι πρότινος εγκαταλελειμμένη πτέρυγα του Μουσείου Αρχιτεκτονικής στη Μόσχα, του «πιο ρομαντικού ερειπίου» όπως λέγεται
Τα θετικά σχόλια στον Τύπο έφθασαν έως και διθυράμβους, που έκαναν λόγο για «το σημαντικότερο καλλιτεχνικό γεγονός της περιόδου» και ευγνωμονούσαν το δραστήριο διευθυντή του Μουσείου Αρχιτεκτονικής Νταβίντ Σαρκισιάν, την επιμελήτρια της έκθεσης Μαρία Τσαντσάνογλου και τους τρεις καλλιτέχνες, που χάρισαν στη Μόσχα -εγκαινιάζοντάς τον- ένα ζηλευτό εκθεσιακό χώρο. Πρόκειται για μια μέχρι σήμερα εγκαταλελειμμένη πτέρυγα του μουσείου, που φιλοξενούσε αγρίμια κι άστεγους της πόλης, ένα στάβλο του 18ου αιώνα, στον οποίον κατόπιν προστέθηκαν δύο όροφοι, για να εξυπηρετεί τις ανάγκες της αστικής κατοικίας των αριστοκρατών Ταλίζιν - Ουστίνοφ.

Στο παρελθόν είχε φιλοξενήσει μια «κομουνάλκα», ένα απ' τα πολυάριθμα σοβιετικά κοινόβια, όπου οι οικογένειες, που ζούσαν συνήθως ανά δωμάτιο, μοιράζονταν κουζίνα και αποχωρητήριο κι αργότερα παραχωρήθηκε σ' ένα επιστημονικό ίδρυμα, πριν καταστραφεί από πυρκαγιά. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 το κτίριο έχει εσωτερικά απογυμνωθεί με σκοπό να αναπαλαιωθεί, πράγμα που δεν συνέβη ποτέ, απελευθερώνοντας έτσι μια μοναδική εσωτερική όψη με τις ακατέργαστες επιφάνειες των υλικών του. Σίδερο, ξύλο, τούβλο και κονίαμα συνθέτουν μια άγρια ομορφιά, σχεδόν απειλητική για τον επισκέπτη, ο οποίος προειδοποιείται στην είσοδο να προσέχει τις κινήσεις του.

Ειδικά για το «πιο ρομαντικό ερείπιο» της Μόσχας κατασκευάστηκαν κι «ενσωματώθηκαν» στο χώρο τα γλυπτά εργαλεία και οι κρεμαστές σφαίρες από φελιζόλ του Ουίτλοκ, η ψηφιδωτή (από ψηφίδες - χαρτόκουτα) αεροφωτογραφία του Πειραιά του Δάλλα και η βίντεο - εγκατάσταση της Τσαντίλα, όπου η καλλιτέχνις μορφάζει και παίρνει πόζες πάνω σε δύο αντικριστά ημιδιαφανή υφάσματα. Ο κατ' εξοχήν αρμόδιος, ο αρχιτέκτονας Α. Δάλλας, αμφισβητεί ότι ο χώρος είναι ένα ερείπιο, λέγοντας ότι «πρόκειται για μια απολύτως σύγχρονη κατασκευή, αφού στην αρχιτεκτονική τα πάντα αλλάζουν πολύ αργά, τα θεμέλια, οι τοίχοι, η στέγη, τα παράθυρα -είναι απλώς ένα σπίτι».

Ο «σαν Ελληνας από την Αγγλία» Ρ. Ουίτλοκ, που είχε και πέρυσι συνεργαστεί με την Μ. Τσαντσάνογλου για την έκθεση «Κόκκινη Πλατεία - Λευκός Πύργος» της Θεσσαλονίκης στο δεσμευμένο ρωσικό πλοίο «Βολγκομπάλτ», τονίζει τη σημασία του χώρου και του χρόνου: 2001, Μόσχα, 200 βήματα απ' το Κρεμλίνο, ένα μισοκατεστραμμένο κτίριο που φιλοξενεί έργα που δημιουργήθηκαν υπό τελείως διαφορετικές συνθήκες.

Το «εδώ και τώρα» της Β. Τσαντίλα είναι «η δυνατότητα να εκθέσεις ό,τι έφτιαξες, όχι στο κατάλευκο κουτί ενός Μουσείου, αλλά σ' ένα χώρο που αναπνέει μαζί με το έργο σου», πράγμα που φαίνεται πως ζήλεψε και το μουσείο σύγχρονης τέχνης της Βιένης, που ετοιμάζεται να διαδεχθεί τους ανήσυχους Ελληνες που προηγήθηκαν.
 

πηγή: Ελευθεροτυπία