Χίτλερ-Στάλιν: ποιος είναι ο λιγότερο κακός; Αχιλλέας Πατσούκας

Αφορμή, η επέτειος νίκης κατά του φασισμού

Κουβεντιάζοντας πριν από καιρό με ένα φίλο μου Ρώσο εβραϊκής καταγωγής, ζήτησα να μου πει την άποψή του για δύο πρόσωπα της δημόσιας ζωής της Ρωσίας, έναν δήμαρχο κι έναν σκηνοθέτη. Τότε εκείνος μού έδωσε την πολύ απλή και ευφυή απάντηση «αρνούμαι να χάσω χρόνο και να χαραμίσω φαιά ουσία για να αποφασίσω ποιος από τους δύο είναι ο λιγότερο κακός».

Η φράση αυτή ήρθε στο μυαλό μου με αφορμή τους σημερινούς εορτασμούς της 9ης Μαΐου για τη Νίκη εναντίον του φασισμού, όπου τόνοι μελανιού ξοδεύονται και ατελείωτες συζητήσεις γίνονται για το αν η γενοκτονία του Αδόλφου Χίτλερ μπορεί να συγκριθεί με τις θηριωδίες του Ιωσήφ Στάλιν.

Εξετάζοντας τον βίο του Χίτλερ ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει πως είναι ο χειρότερος και ο πιο επικίνδυνος άνθρωπος που γνώρισε μέχρι σήμερα η ανθρωπότητα. Τα εκατομμύρια νεκρών, το ξεκλήρισμα αμάχων, οι διεστραμμένες πράξεις κατά Εβραίων, είναι γεγονότα που όσα ντοκιμαντέρ και αν γυριστούν, όσα βιβλία κι αν γραφτούν, είναι αδύνατον να αποδώσουν όλα όσα βίωσαν τόσοι λαοί. Εκτός από τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, το ιδεολογικό φασιστικό πλαίσιο που ήθελε ο Χίτλερ να επιβάλει στην ανθρωπότητα ήταν ίσως εξίσου απεχθές με τις θηριωδίες του.

Τα θύματα

Από την άλλη πλευρά, ο ρόλος και η συμβολή του Ιωσήφ Στάλιν στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στον αγώνα εναντίον του Χίτλερ δεν αμφισβητείται, αν και σε τελική ανάλυση, δεν ήταν αυτός που θυσιάστηκε αλλά περίπου 27 εκατομμύρια Σοβιετικών πολιτών. Η σύγκρισή του με τον Χίτλερ, όσο σκληρή και φαίνεται, δεν είναι τυχαία. Μπορεί ο αριθμός των θυμάτων του -αν και τεράστιος- να μην έφτασε τον αντίστοιχο θυμάτων των ναζί, μια σειρά όμως γεγονότων μάς οδηγούν αναπόφευκτα στη σύγκριση. Σε αντίθεση με τον Χίτλερ, που ξεκίνησε έναν σφοδρό πόλεμο εναντίον όλων σχεδόν των λαών, στην περίπτωση του Στάλιν ο εχθρός δεν βρισκόταν εκτός συνόρων, αλλά εντός. Ετσι, η δική του γενοκτονία έλαβε χώρα κυρίως εναντίον των συμπατριωτών του, τους οποίους οι αρχές ασφαλείας του εκτελούσαν με συνοπτικές διαδικασίες ως «Εχθρούς του Λαού». Ουδείς μάλιστα μπορεί να αμφισβητήσει πως χιλιάδες από τις εκτελέσεις διαπράττονταν χωρίς κανένα στοιχείο, με μοναδική δικαιολογία πως ενδέχεται στο μέλλον να μετατραπούν σε «Εχθρούς του Λαού». Εκτός από τις θηριωδίες αυτές, ο Στάλιν κατόρθωσε να εμποτίσει τους συμπατριώτες του με τη μανία καταδίωξης, με αποτέλεσμα ο φίλος να υποπτεύεται τον φίλο, ο γείτονας τον γείτονα και ενίοτε ο γιος τον πατέρα, ή και το αντίστροφο. Δυστυχώς το «έργο» του Στάλιν βρήκε μιμητές σε όλες σχεδόν τις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, με αποτέλεσμα πολλοί «μικροί Στάλιν» να βασανίζουν τους λαούς της Ρουμανίας, της Πολωνίας και άλλων χωρών. Ενας επιπλέον λόγος που οδηγεί στη σύγκριση των δύο, είναι πως τα εγκλήματα του Χίτλερ τελείωσαν στις 9 Μαΐου του 1945, σε αντίθεση με εκείνα του Στάλιν που «πληρώνονται» μέχρι σήμερα. Η κακοποίηση της μαρξιστικής ιδεολογίας και η πλαστογράφηση του κομμουνισμού, τον οποίο υποστήριζε πως εφάρμοζε στην ΕΣΣΔ και που στην ουσία επρόκειτο για έναν ακραία σκληρό κρατικό καπιταλισμό, υπήρξε το μεγάλο ιδεολογικό του έγκλημα. Το «κλείδωμα των ανθρώπων στη χώρα τους», η δίωξη ομοφυλόφιλων, η επιβολή για το πώς θα ντύνονται, τι θα διαβάζουν «και πώς θα αναπνέουν» οι άνθρωποι, ουδεμία σχέση είχε με το όραμα του Λένιν και των Μπολσεβίκων του Οκτώβρη του 1917. Τα αποτελέσματα αυτών των πράξεων είναι μια δυσβάσταχτη και αιματηρή κληρονομιά που καθημερινά βιώνουμε. Η κυριάρχηση του καπιταλισμού που «παίζει» χωρίς ιδεολογικό αντίπαλο, η δημιουργία τεχνητών οικονομικών κρίσεων είναι σε μεγάλο βαθμό απόρροια της πολιτικής του σοβιετικού καθεστώτος, καθώς στους περισσότερους ανθρώπους το άκουσμα της λέξης κομμουνισμός αυτόματα φέρνει στο μυαλό τους εγκλήματα και φασιστικά καθεστώτα και όχι ένα ανθρώπινο σύστημα. Μερίδιο ευθύνης έχουν και οι μετέπειτα ηγέτες των κομμουνιστικών κομμάτων, που ουδέποτε μέχρι σήμερα έδειξαν ευθέως να διαφωνούν και να αποποιούνται τα σοβιετικά εγκλήματα, αλλά και οι κατ' όνομα σοσιαλιστικές κυβερνήσεις της Ευρώπης, στις οποίες όποτε ο κόσμος έδωσε την εμπιστοσύνη του με την ψήφο του, αυτές την πέταξαν στα σκουπίδια.
Πρόσφατα μάλιστα, στο εσωτερικό της Ρωσίας υπήρξαν έντονες αντιδράσεις εξαιτίας της αρχικής ιδέας του δημάρχου Μόσχας Γιούρι Λουζκόφ να προσθέσει στις επετειακές αφίσες το πρόσωπο του Ιωσήφ Στάλιν, λόγω της συμβολής του στον αγώνα εναντίον του Χίτλερ, κάτι που εν τέλει δεν έγινε αποδεκτό λόγω των έντονων αντιδράσεων.

πηγή: Η Καθημερινή