Ρωσία η νέα Συμφωνία για τα πυρηνικά όπλα με τις ΗΠΑ την κατοχυρώνει ως δεύτερο παγκόσμιο «πυλώνα». «Επανεκκίνηση» υπερδύναμης Θανάσης Αυγερινός

Σαράντα κύματα διαπραγματεύσεων χρειάστηκαν για να αρθεί ένα από τα πολλά «αγκάθια» μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον -η νέα Συμφωνία για τον έλεγχο των στρατηγικών πυρηνικών όπλων- που φαίνεται πως μεταξύ άλλων κατοχυρώνει στις ρωσοαμερικανικές σχέσεις τους ρόλους «καλού και κακού μπάτσου» για τον πρόεδρο Μεντβιέντεφ και τον πρωθυπουργό Πούτιν.

Πέρα από τους συμβιβασμούς και τα μελλοντικά «αγκάθια», η νέα συμφωνία για τον περιορισμό των πυρηνικών όπλων κατοχυρώνει στις ρωσοαμερικανικές σχέσεις τους ρόλους «καλού και κακού μπάτσου» για τον πρόεδρο Μεντβιέντεφ και τον πρωθυπουργό Πούτιν (φωτ. Reuters)Κάθε φορά που η διαπραγματευτική ομάδα υψηλόβαθμων Ρώσων και Αμερικανών διπλωματών στη Γενεύη «κολλούσε» ή διέκοπτε τις διαβουλεύσεις, η συνεννόηση των προέδρων Μεντβιέντεφ και Ομπάμα έδινε τη λύση με την απόφασή τους να προχωρήσουν πάση θυσία, και πιο πρόσφατη την τηλεφωνική τους συνομιλία στα μέσα Μαρτίου. Ο συμβιβασμός που βρέθηκε επιτρέπει να συνεχιστούν οι περικοπές στα εν πολλοίς άχρηστα πυρηνικά οπλοστάσια των δύο χωρών και να παραταθεί η ισχύς της START, που έχει λήξει από τις 5 Δεκεμβρίου 2009, αλλά και να βγουν στην πρώτη γραμμή της εντατικής συζήτησης μια σειρά από άλλα ζητήματα, όπως οι διμερείς οικονομικές σχέσεις ή η συνεργασία στο Αφγανιστάν.
Παρά τις ενστάσεις των Ρώσων στρατιωτικών, που εκφράστηκαν σαφέστερα από τον «σκληρό» διαπραγματευτή Β. Πούτιν, η Μόσχα δεν φαίνεται να καταφέρνει μια νομικά δεσμευτική εξάρτηση των περιορισμών στους επιθετικούς πυρηνικούς εξοπλισμούς από το μέγεθος ή την εγκατάσταση της αμερικανικής αντιπυραυλικής ασπίδας στην Ευρώπη. Η ρωσική δυσαρέσκεια μετά την απόφαση των ΗΠΑ να ενταχθούν στο αντιπυραυλικό πρόγραμμα Βουλγαρία και Ρουμανία έγινε εμφανής, προκαλώντας την τελευταία αναβολή στην υπογραφή της Συμφωνίας, όμως το Κρεμλίνο αναγκάστηκε να υποχωρήσει, αρκούμενο σε μια γενική διατύπωση στο προοίμιο και αποδεχόμενο την αμερικανική πρόταση να μπουν οι υπογραφές στις 8 Απριλίου στην Πράγα, ένα χρόνο μετά την πρόταση Ομπάμα από την ίδια πόλη για παγκόσμιο πυρηνικό αφοπλισμό.
Κατά ορισμένες διπλωματικές εκτιμήσεις, η επιθυμία της Μόσχας για μια συμφωνία ήταν ίσως και μεγαλύτερη από εκείνη του Μπαράκ Ομπάμα, καθώς κατά τον τρόπο αυτό κατοχυρώνει τη διεθνή θέση της «δεύτερης υπερδύναμης», αλλά προπαντός πετυχαίνει αισθητή οικονομία μέσων για τη συντήρηση του οπλοστασίου της, που όπως όλα δείχνουν θα περιοριστεί την επόμενη επταετία σε 1.550 πυρηνικές κεφαλές (από 2.200 σήμερα) και 700-800 οπλισμένους φορείς (στρατηγικούς πυραύλους - αεροπλάνα - υποβρύχια) από 1.600 σήμερα. Δεν λείπουν μάλιστα και εκείνες οι εκτιμήσεις μεταξύ των Ρώσων διαπραγματευτών ότι ακόμη και η «μαλακή» διατύπωση του προοιμίου θα επιτρέψει μελλοντικά στη Μόσχα να αναστείλει την ισχύ της συμφωνίας, εφόσον οι ΗΠΑ προχωρήσουν σε εγκατάσταση «αντιπυραυλικών συστημάτων υπερβολικών διαστάσεων».
Ο «καλός μπάτσος»...
Την περασμένη εβδομάδα βρέθηκε στη Μόσχα η Χίλαρι Κλίντον, η οποία με σαφώς μεγαλύτερο ενθουσιασμό από τον ομόλογό της Σεργκέι Λαβρόφ χαρακτήρισε επιτυχή την «επανεκκίνηση», που διακήρυξε η διοίκηση Ομπάμα, στις αμερικανορωσικές σχέσεις. Και η αλήθεια είναι ότι η βελτίωση είναι αισθητή όχι μόνο στους πολύ πιο φιλικούς και συγκρατημένους τόνους των διπλωματικών επαφών, αλλά και στις ίδιες τις προσεγγίσεις, όπως για παράδειγμα στην υπόθεση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, όπου ο «μαλακός» διαπραγματευτής Μεντβιέντεφ φάνηκε να κάνει πολλά βήματα προς το μέρος των αμερικανικών θέσεων και να αυξάνει αισθητά τις δόσεις κριτικής προς την Τεχεράνη.
...και ο «κακός»
Την ίδια στιγμή ο «σκληρός» Πούτιν υποδέχθηκε τη Χ. Κλίντον -που κάποτε είχε πει ότι ο Ρώσος πρωθυπουργός, ως πρώην πράκτορας της KGB, «δεν μπορεί εξ ορισμού να διαθέτει ψυχή»- με έντονη επικριτική προδιάθεση, κατ' αρχάς για την κάθετη πτώση των διμερών συναλλαγών το 2009 από 36 σε 16 δισ. δολάρια, την οποία μεταξύ άλλων την απέδωσε και στην ισχύ ψυχροπολεμικών περιορισμών, όπως η περιβόητη τροπολογία Τζάκσον - Βένικ, που τιμωρούσε την ΕΣΣΔ, γιατί παρεμπόδιζε προ αμνημονεύτων χρόνων την έξοδο από τη χώρα και τη μετανάστευση Εβραίων πολιτών της.
Μάλιστα η συνάντηση Πούτιν - Κλίντον είχε προετοιμαστεί καταλλήλως με τις δηλώσεις του Ρώσου πρωθυπουργού, ότι εντός του φετινού Ιουλίου θα λειτουργήσει ο ρωσικής κατασκευής πυρηνικός σταθμός στο Μπουσέρ του Ιράν, οδηγώντας πολλά διεθνή ΜΜΕ να κάνουν λόγο για «προγραμματισμένο χαστούκι» στη Χ. Κλίντον, αλλά και για αισθητές αποστάσεις της «γραμμής Πούτιν» και των χειρισμών του από εκείνη του προέδρου Μεντβιέντεφ, ο οποίος, κατά την κυρίαρχη στον δυτικό Τύπο ερμηνεία, «εκτίθεται ανεπανόρθωτα» από τους υφισταμένους του.
Τα περισσότερα ρωσικά ΜΜΕ εκτιμούν ότι όταν ο πρόεδρος Μεντβιέντεφ υποδέχεται με θερμότητα τη Χ. Κλίντον ή συνομιλεί με τον πρόεδρο Ομπάμα χαρακτηρίζοντας τις ΗΠΑ «στρατηγικό εταίρο», παίζει απλώς τον δικό του ρόλο -σε αντιδιαστολή με τον Β. Πούτιν, που στέλνει τα μηνύματα του ρόλου του- παρά αποκαλύπτει «διαφωνίες» στο εσωτερικό της ρωσικής ηγεσίας, η οποία έχει τον δικό της τρόπο να κάνει εκτιμήσεις και να παίρνει αποφάσεις, εξίσου «μελετημένο» με τα ισχύοντα στον υπόλοιπο κόσμο.