Προεδρικές στην Ουκρανία με φαβορί τον Γιανουκόβιτς και την Τιμοσένκο. Γιούλια vs Βίκτορ. Θανάσης Αυγερινός

Μια από τις λίγες βεβαιότητες των αυριανών εκλογών στην Ουκρανία είναι ότι, παρά την τρίμηνη αντιπαράθεση 18 υποψηφίων, ο επόμενος πρόεδρος θα προσδιοριστεί στην καλύτερη περίπτωση στον δεύτερο γύρο της 7ης Φεβρουαρίου.

Στη χειρότερη θα αναγεννηθούν τα γνώριμα σενάρια αμφισβήτησης του αποτελέσματος, οι τρίτοι και τέταρτοι γύροι, τους οποίους σπεύδουν να ξορκίσουν οι περισσότεροι τουλάχιστον διεκδικητές της εξουσίας, ενώπιον ενός εξαντλημένου και απογοητευμένου εκλογικού ακροατηρίου, αφήνοντας πάντως ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα.
Μια ακόμη βεβαιότητα είναι ότι οι περισσότεροι Ουκρανοί θα προτιμούσαν να ξεχάσουν την παρηκμασμένη «πορτοκαλί επανάσταση» του 2004, γι' αυτό και ο έως πρόσφατα ηγέτης και σύμβολό της, ο «φιλελεύθερος-φιλοδυτικός» πρόεδρος Βίκτορ Γιούσενκο οδηγείται, όσο και αν δεν θέλει να το πιστέψει, εκτός πολιτικής ζωής με το μονοψήφιο ποσοστό του 3%, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη δημοσκόπηση του αξιόπιστου ρωσικού Κέντρου VTSIOM.
Φαβορί της αναμέτρησης, όπως και στις εκλογές του 2004 άλλωστε, ο «φιλορώσος» εκπρόσωπος της Ανατολικής Ουκρανίας, ηγέτης του Κόμματος των Περιφερειών και πρώην πρωθυπουργός Βίκτορ Γιανουκόβιτς, ο οποίος φαίνεται να συγκεντρώνει αρχικώς το 30,5% από το 89% του εκλογικού σώματος που δηλώνει ότι προτίθεται να ψηφίσει.
Διαγκωνίζεται για την είσοδο στον επόμενο γύρο η -σταθερά έως πρόσφατα δεύτερη- πρωθυπουργός της χώρας Γιούλια Τιμοσένκο, άλλοτε σύμμαχος του Γιούσενκο και την τελευταία χρονιά χαμογελαστή παρτενέρ στις φωτογραφίες με τον Ρώσο ομόλογό της Βλαντίμιρ Πούτιν. Με 13,9% στις δημοσκοπήσεις η κ. Τιμοσένκο, που από φιλοδυτική εθνικίστρια κάποτε θέλει πλέον να προβάλλει ως μετριοπαθής πραγματίστρια, είδε έκπληκτη να την προσπερνά στην τελική ευθεία ο αυτοπροταθείς τραπεζίτης και ανερχόμενος «φιλοδυτικός» αστέρας Σεργκέι Τιγκίπκο, που άγγιξε το θεαματικό 14,4%.

Σκληρή αντιπαράθεση
Η κορύφωση της αντιπαράθεσης και οι ανακατατάξεις της τελευταίας στιγμής υποχρέωσαν τους υποψηφίους να «παίξουν όλα τους τα χαρτιά» και να καταφύγουν σε πρωτοφανείς πολιτικές πιρουέτες, ευελπιστώντας να αποσπάσουν έστω και μερικούς ψηφοφόρους του αντιπάλου «διορθώνοντας» τη στερεότυπη εικόνα τους. Μοναδική εξαίρεση ο πρόεδρος Γιούσενκο, ο οποίος δεν έχει άλλα περιθώρια από το να «πέσει μαχόμενος» για την ανεξαρτησία της Ουκρανίας, προσπαθώντας να καταγγείλει την άλλοτε συνοδοιπόρο του Τιμοσένκο ότι «πουλήθηκε» στη Μόσχα, ενώ ο ίδιος παραμένει αδιάλλακτος μαχητής εναντίον της ή ότι η πρωθυπουργός της χώρας εξυφαίνει «παρασκηνιακές συνωμοσίες διάσπασης» με τον αντίπαλό της Γιανουκόβιτς, πίσω από την πλάτη των ψηφοφόρων.
Το τελευταίο άδοξο προεδρικό τρικ ήταν η απόφαση του διαιτητικού δικαστηρίου του Κιέβου, που καταδίκασε μετά θάνατον τον Στάλιν και άλλους Σοβιετικούς ηγέτες ως υπεύθυνους για τον λιμό των ετών 1932-33, που οι Ουκρανοί εθνικιστές θεωρούν σχεδιασμένη στη Μόσχα γενοκτονία εναντίον του ουκρανικού λαού. Στην πραγματικότητα, η πείνα των πρώτων σοβιετικών χρόνων είχε θύματα από όλες τις εθνικότητες και εξίσου πολλά εκατομμύρια Ρώσων και πολύ λίγο απασχολεί τους Ουκρανούς πολίτες, που βλέπουν να τους πλησιάζει η πείνα τής όλο και βαθύτερης οικονομικής κρίσης.
Θριαμβευτής της γραμμής μια στο «φιλορωσικό» καρφί και μια στο «φιλοδυτικό» πέταλο αναδεικνύεται αδιαμφισβήτητα η Γιούλια Τιμοσένκο, η οποία θέλησε τα τελευταία 24ωρα να ανατρέψει την εικόνα της «φιλικής προς τη Μόσχα» υποψήφιας, που έστειλε φιλελεύθερους ψήφους της στον Σ. Τιγκίπκο. Διαβεβαίωσε ότι ως πρόεδρος θα πετύχει την ενεργειακή ανεξαρτησία, αλλά και την είσοδο της χώρας στην Ε.Ε. εντός πενταετίας, ξεκαθαρίζοντας ότι ο ρωσικός στόλος της Μαύρης Θάλασσας δεν μπορεί να παραμείνει στην Κριμαία πέραν του 2017, «διότι αυτό επιτάσσει το Σύνταγμα».
Στην ίδια λογική και ο Β. Γιανουκόβιτς προσπάθησε να πείσει ότι θα είναι σκληρός διαπραγματευτής με τη Μόσχα, «χωρίς συγκρούσεις, αλλά με σεβασμό των ουκρανικών εθνικών συμφερόντων», προβάλλοντας ως δεδομένη την επανεξέταση των συμφωνιών για το φυσικό αέριο, που επιτεύχθηκαν πέρυσι τέτοιον καιρό στις διαβουλεύσεις Τιμοσένκο - Πούτιν, με τις οποίες τερματίστηκε η «κρίση του αερίου».
Το πρόβλημα της διοχέτευσης του ρωσικού φυσικού αερίου μέσω των ουκρανικών αγωγών προς τους Ευρωπαίους καταναλωτές απασχόλησε όλους ανεξαιρέτως τους υποψηφίους, ωστόσο τόσο η Μόσχα όσο και το Κίεβο προτίμησαν οι εκλογές να διεξαχθούν χωρίς να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή η «δαμόκλειος σπάθη» της διακοπής της παροχής από τη Μόσχα. Η κυβέρνηση Τιμοσένκο έσπευσε να πληρώσει τα χρέη προς τη ρωσική «Γκαζπρόμ», κατηγορούμενη από τον πρόεδρο Γιούσενκο ότι εγκλημάτισε σπαταλώντας συναλλαγματικά αποθέματα για τρέχουσες ανάγκες και η συζήτηση φαίνεται πως αναπόφευκτα θα συνεχιστεί και μετεκλογικά, εφόσον ανακύπτει πλέον μήνα με τον μήνα, όταν φθάνει ο λογαριασμός στο Κίεβο.

Η «ουδέτερη» Μόσχα
Αν και ενδιαφέρεται πιο ενεργά από ποτέ, το Κρεμλίνο προτίμησε να κρατήσει δημοσίως μια πλήρως συγκαταβατική και πατρική στάση έναντι της ελεύθερης επιλογής των «αδελφών Ουκρανών», αποφεύγοντας τις πατερναλιστικές εξάρσεις του παρελθόντος, οι οποίες μάλλον ενεργοποιούν παρά εξουδετερώνουν τα επιχειρήματα των Ουκρανών εθνικιστών. Τόσο ο πρωθυπουργός Πούτιν όσο και ο πρόεδρος Μεντβιέντεφ, που έχει παγώσει πλήρως τις επαφές του με τον πρόεδρο Γιούσενκο, αναμένοντας τον διάδοχό του, δήλωσαν ότι δεν υπάρχει «προτιμητέος για τη Μόσχα» υποψήφιος, διευκολύνοντας έτσι τόσο τον Β. Γιανουκόβιτς όσο και τη Γ. Τιμοσένκο, μια μετεκλογική συνεργασία των οποίων ενδεχομένως να είναι όντως η καλύτερη επιλογή για τη Μόσχα.
Σε κάθε περίπτωση, όλη η προεκλογική ατζέντα συνδέεται στον ένα ή τον άλλο βαθμό με τη Ρωσία, ξεκινώντας από τα θέματα ενεργειακής ασφάλειας και διεθνούς προσανατολισμού της χώρας και καταλήγοντας στην υπόθεση της Κριμαίας ή της Ανατολικής Ουκρανίας, ο πληθυσμός των οποίων δείχνει μάλλον πολύ πιο πρόθυμος να ανήκει σ' ένα κράτος με τη Μόσχα, παρά π.χ. με τη φιλοΝΑΤΟϊκή Δυτική Ουκρανία. Αυτή άλλωστε είναι και ακόμη μία απόδειξη ότι το «ουκρανικό πρόβλημα» είναι πρωτίστως υπαρξιακό: μια χώρα κι ένας λαός, που έμαθαν να ζουν και να σκέφτονται ως εξάρτημα άλλων κρατικών σχηματισμών, που εν πολλοίς συνεχίζει να «εφευρίσκει» ή έστω να ανακαλύπτει την εθνική του ταυτότητα, απειλούμενος με διχασμό όταν το άκρο («κράι» στα σλαβικά) της μιας πλευράς τραβήξει πιο δυνατά το σκοινί, από όσο θα μπορούσαν να αντέξουν στο άκρο («ου κράγια») της άλλης, στην όλη «Ακριτία» (Ου-κρανία).

πηγή: Ελευθεροτυπία