Έσπρωχναν τον Χίτλερ προς Ανατολάς. Οι δυτικές δυνάμεις το 1938 παρέδωσαν την Τσεχοσλοβακία στους ναζί, γιατί πίστευαν ότι έτσι θα γλίτωναν από την επιθετικότητά τους. Μόνον η ΕΣΣΔ αντιτάχθηκε σθεναρά στον διαμελισμό, αλλά μάταια. Δημήτρης Λιάτσος

Τη Δευτέρα, στη Μόσχα δόθηκαν στη δημοσιότητα τα απόρρητα αρχεία της «Συμφωνίας του Μονάχου του 1938».
Εβδομήντα χρόνια αργότερα, οι Ρώσοι δίνουν όλα τα ντοκουμέντα, συνομιλίες, διαπραγματεύσεις, προσεγγίσεις κυρίως Γερμανών, Αγγλων, Γάλλων διπλωματών και πολιτικών, αναφορικά με τον ρόλο των δυτικών δυνάμεων στον διαμελισμό της Τσεχοσλοβακίας από τους χιτλερικούς. Από τα στοιχεία που βγαίνουν στη δημοσιότητα, ρίχνεται άπλετο φως σε μια τραγική συμφωνία των Αγγλογάλλων με τους Χίτλερ - Μουσολίνι, για άθλια πράξη, η οποία ουσιαστικά «έλυσε» τα χέρια του Χίτλερ να ξεκινήσει -έναν χρόνο αργότερα, Σεπτέμβριος 1939- τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και να αιματοκυλήσει την Ευρώπη, τον κόσμο.

Από τη μέρα ανάδειξής του στην καγκελαρία, ο Χίτλερ έδειξε προς πάσα κατεύθυνση πως θα επιδιώξει τη γερμανική κυριαρχία στην Ευρώπη και στον κόσμο.
Αυτό μαρτυρούν και η εισβολή στην Ισπανία το 36-39, και η συμφωνία για «Αξονα Βερολίνου - Ρώμης» το 36 και το Σύμφωνο Γερμανίας - Ιαπωνίας «κατά της Κομιντέρν» την ίδια χρονιά.
Ο Χίτλερ, ωστόσο, είχε βάλει στο μάτι την Τσεχοσλοβακία, χώρα με στρατηγική θέση στο κέντρο της Ευρώπης, με φυσικό πλούτο και ανεπτυγμένη βιομηχανία.
Η Πράγα διέθετε τότε σημαντική στρατιωτική υποδομή και υπολογίζοντας ο Χίτλερ τη συμφωνία που είχε με την ΕΣΣΔ και τη Γαλλία για αμοιβαία βοήθεια, θα μπορούσε να αναδειχθεί σε σημαντικό εμπόδιο στα σχέδια επικυριαρχίας του.
Ετσι, με πρόσχημα την υπεράσπιση του γερμανικού πληθυσμού στην περιοχή της Σουδητίας (3,5 εκατ. στα 10 συνολικά του πληθυσμού), άρχισε τις κινήσεις για προσάρτηση της ανεπτυγμένης βιομηχανικά αυτής περιοχής.
Ντοκουμέντα
Στα ντοκουμέντα που ήρθαν στη δημοσιότητα στη Μόσχα τη Δευτέρα, μέρα με τη μέρα το 1938 φαίνεται ο υποκριτικός ρόλος του Λονδίνου, τα πισωγυρίσματα του Παρισιού και το «λάδι» που έριχναν στη φωτιά του διαμελισμού της Τσεχοσλοβακίας η Βαρσοβία και η Βουδαπέστη.
Η Σοβιετική Ενωση ήταν η μόνη χώρα που τασσόταν σταθερά κατά του διαμελισμού της Τσεχοσλοβακίας. Τη λύση αυτή του σοβαρού προβλήματος η Μόσχα την έβλεπε όχι στις υποχωρήσεις έναντι του επιδρομέα, αλλά στην ενιαία αντίδραση, στη δημιουργία μετώπου για τη διατήρηση της ειρήνης.
Δεν εισακούστηκε. Οι πολιτικές διπλωματικές κινήσεις των δυτικών χωρών ακολουθούσαν άλλη λογική: Να «σπρώξουν» τον Χίτλερ προς την Τσεχοσλοβακία και γενικά προς «Ανατολάς», για να γλιτώσουν -όπως νόμιζαν- οι Δυτικοί.
Αποθέωση της πολιτικής αυτής ήταν η τετραμερής διάσκεψη στο Μόναχο, στις 29 Αυγούστου 1938. Οι εκπρόσωποι της Αγγλίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, χωρίς τη συμμετοχή της Τσεχοσλοβακίας, αποφάσισαν, μέσα σε λίγη ώρα, τον διαμελισμό της τελευταίας.
Ως αποτέλεσμα, το 1/5 του εδάφους και το 1/4 του πληθυσμού της Τσεχοσλοβακίας με όλη την υποδομή, τις στρατιωτικές βάσεις, τον σιδηρόδρομο και τα εργοστάσια μεταλλουργίας πέρασαν στη Γερμανία.
Στην ιστορία της διπλωματίας δεν υπήρχε έως τότε προηγούμενο τόσο εξόφθαλμης καταπάτησης του Διεθνούς Δικαίου.
Δύο εβδομάδες αργότερα οι χιτλερικοί άρχισαν την επεξεργασία του σχεδίου κατάκτησης ολόκληρης της Τσεχοσλοβακίας. Στις 12 Μαρτίου 1939, η Γερμανία ανακήρυξε την «ανεξαρτησία» της Σλοβακίας, στις 15 Μαρτίου η Γερμανία εισήλθε στην Τσεχία και τη Μοραβία, τις οποίες ανακήρυξε σε γερμανικό προτεκτοράτο.
Η ΕΣΣΔ έστειλε στις 18 Μαρτίου 1939 επιστολή διαμαρτυρίας στη Γερμανία, επίσης επέμενε στη σύγκληση της Συνέλευσης της «Λίγκας εθνών». Λονδίνο και Παρίσι απέφυγαν κάθε συζήτηση για το θέμα.
Αυτή ήταν η άδοξη κατάληξη της «Συμφωνίας του Μονάχου».
Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο την έριξαν στη λήθη. Και όμως.
Σήμερα 70 χρόνια αργότερα μπορούν να βγουν πολλά μαθήματα. Πολλοί έσπευσαν να μιλήσουν για «προδοσία» της Σοβιετικής Ενωσης, όταν, έντεκα μήνες αργότερα, στις 23 Αυγούστου του 1939, υπογράφηκε «το Σύμφωνο Μολότοφ - Ρίμπεντροπ». Είναι φανερό πως η ΕΣΣΔ αναγκάστηκε να πάει στη συμφωνία όταν όλες οι πρωτοβουλίες της για συλλογική αντιπαράθεση στον εισβολέα έπεσαν στο κενό.
Οι δυτικοί ηγέτες της εποχής εκείνης εκώφευαν. Η Μόσχα ήταν υποχρεωμένη να κινηθεί προς εξασφάλιση της εθνικής της ασφάλειας, από μόνη της.