Η «Λίμνη των κύκνων» παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο θέατρο Μπολσόι, στις 4 Μαρτίου του 1877: Ηταν η πρώτη σύνθεση για μπαλέτο του Πιοτρ Ιλιτς Τσαϊκόφσκι. Αρκετά χρόνια αργότερα στο θέατρο Μαριίνσκι της Αγίας Πετρούπολης στις 15 Ιανουαρίου 1895 -ένα χρόνο μετά το θάνατο του Τσαϊκόφσκ ι- η παράσταση θα γνώριζε την αποθέωση...
Είναι ένα από τα σημαντικότερα μπαλέτα όλων των εποχών με την ιστορία του να είναι -μεταξύ άλλων- άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μεγάλη χορευτική και μουσική παράδοση της Ρωσίας. Ο λόγος για τη διαχρονική «Λίμνη των Κύκνων» του Τσαϊκόφσκι που θα παρουσιαστεί από τα Κρατικά Μπαλέτα της Μόσχας, στις 20-21 Νοεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης και 22-23 Νοεμβρίου στη σκηνή του Θεάτρου Badminton. Ενα έργο πραγματικά υψηλών ερμηνευτικών απαιτήσεων, με το οποίο αναμετρήθηκαν παγκόσμιας εμβέλειας αστέρια του χορού, από το Νιζίνσκι και το Νουρέγιεφ, έως τη Μαργκότ Φοντέιν και την Ταμάρα Τουμάνοβα. Και βέβαια, είναι ένα έργο που παραμένει πηγή έμπνευσης και για τον σύγχρονο χορό, μέσα από τις ποικίλες μοντέρνες και μεταμοντέρνες προσλήψεις του.
Αξίζει, όμως, να επανέρχεται κανείς στην αυθεντική, κλασική του εκδοχή, από τον κατ’ εξοχήν θίασο που έχει ταυτιστεί σχεδόν με τις πιο ικανές εκτελέσεις του συγκεκριμένου μπαλέτου. Η «Λίμνη των κύκνων» παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο θέατρο Μπολσόι, στις 4 Μαρτίου του 1877: Ηταν η πρώτη σύνθεση για μπαλέτο του Πιότρ Ιλιτς Τσαϊκόφσκι με το μεγάλο συνθέτη να αντλεί το υλικό της παράσταση από ένα μπαλέτο -αρχικά μικρής έκτασης- που το είχε γράψει με την αδελφή του Αλεξάνδρα και το οποίο βασιζόταν στο ομώνυμο γερμανικό παραμύθι. Τέσσερα χρόνια αργότερα του ζήτησαν να το γράψει σε πλήρη έκταση και όπως φαίνεται από την επιστολή του στο Νικολάι Ρίμσκι-Κόρσακοφ ο συνθέτης ενθουσιάστηκε: «Από τη μία χρειάζομαι τα χρήματα και από την άλλη, θέλω να δοκιμάσω την πένα μου και σε αυτό το είδος». Αν και ο συνθέτης -με το πέρασμα του χρόνου- δικαιώθηκε περίτρανα για την απόφασή του να καταπιαστεί με ένα είδος που ως τότε το περιφρονούσαν οι συμφωνικοί συνθέτες, η πρεμιέρα της παράστασης γνώρισε παταγώδη αποτυχία.
Eπικρίσεις
Μάλιστα, ο συνθέτης είχε ήδη επικριθεί από Ρώσους συναδέλφους του για «γερμανικό προφίλ», λόγω επιρροών από το Μπετόβεν. Απ’ την άλλη, οι κριτικοί της Δύσης θεωρούσαν ότι ο Τσαϊκόφσκι εισάγει στην ευρωπαϊκή μουσική ένα ρωσικό και εν πολλοίς ανατολίτικο ύφος. Η ειρωνεία είναι ότι αυτό ακριβώς το ύφος ήταν που έμελλε να καθιερώσει τον σπουδαίο συνθέτη ως έναν από τους σημαντικότερους όλων των εποχών. Αρκετά χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα στο θέατρο Μαριίνσκι της Αγίας Πετρούπολης στις 15 Ιανουαρίου 1895 -ένα χρόνο μετά το θάνατο του Τσαϊκόφσκι- με μία νέα χορογραφία, τη φορά αυτή, από τους Μάριους Πέτιπα και Λεβ Ιβάνοφ, η παράσταση θα γνώριζε την αποθέωση. Οσο για τη φήμη της, άρχισε να εξαπλώνεται σε παγκόσμια κλίμακα, ενώ για πρώτη φορά εκτός Ρωσίας ανέβηκε το 1911 στο Λονδίνο.
Από τότε έχουν γίνει χιλιάδες παραστάσεις σε όλο τον κόσμο, πολλές από τις οποίες είναι παράτολμα διασκευασμένες: τα τελευταία χρόνια, για παράδειγμα, ανεβαίνει συχνά και με τη μορφή μπαλέτου στον πάγο.
Σε κάθε περίπτωση, η «Λίμνη των Κύκνων» φαίνεται να έχει κερδίσει οριστικά τη μάχη με το χρόνο κυρίως επειδή ενσαρκώνει απαράμιλλα όλη τη γκάμα των ανθρώπινων συναισθημάτων- από την ελπίδα μέχρι την απόγνωση, από τον τρόμο μέχρι την τρυφερότητα και από την έκσταση μέχρι τη μελαγχολία. Η ιστορία της παράστασης, είναι λίγο-πολύ γνωστή: αφηγείται τις αισθηματικές περιπέτειες ενός νεαρού πρίγκιπα και μίας όμορφης πριγκίπισσας την οποία ένας κακόβουλος μάγος μεταμορφώνει σε λευκό κύκνο.
Μάγια...
Η πριγκίπισσα Οντέτ, λοιπόν, περνάει τη ζωή της παγιδευμένη στη μορφή κύκνου, με τα μάγια να μπορούν να λυθούν μόνο από τον έρωτα, ο οποίος εμφανίζεται με την όψη του πρίγκιπα Ζίγκφριντ που ορκίζεται να σώσει την Οντέτ. Ο μάγος, φυσικά, προσπαθεί να τον ξεγελάσει και να τον παντρέψει με την δική του κόρη, την Οντίλ, έναν μαύρο κύκνο που μοιάζει εκπληκτικά με την Οντέτ. Ο Ζίγκφριντ, ωστόσο, ξεφεύγει από την παγίδα του μάγου, παίρνει στην αγκαλιά την αγαπημένη του και πετούν μαζί στον ουρανό.
Αυτή η προαιώνια μάχη του καλού με το κακό συνοδευόμενη από το στοιχείο της μαγείας είναι «συστατικά» που συναντάς σε όλα σχεδόν τα μπαλέτα του 19ου αιώνα. Αλλά μόνο στη ρομαντική «Λίμνη των Κύκνων», οι ευφάνταστες μεταμφιέσεις, οι απρόσμενες συναντήσεις, οι ανομολόγητες αλήθειες και οι ακραίες ψευδαισθήσεις αναμειγνύονται με τέτοια ευρηματικότητα για να αναδειχθεί στο τέλος -σε όλη της την έκταση- η βαθιά ανθρώπινη επιθυμία για τον ανέφικτο έρωτα. Και όλα αυτά, μέσα από αυτό το αληθινά μαγικό παραμύθι που εξακολουθεί να συναρπάζει...
Παραστάσεις
Η «Λίμνη των Κύκνων» του Τσαϊκόφσκι θα παρουσιαστεί στις 20-21 Νοεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης και 22-23 Νοεμβρίου στη σκηνή του Θεάτρου Badminton.
Η ιστορία
Η παράσταση αφηγείται τις αισθηματικές περιπέτειες ενός νεαρού πρίγκιπα και μιας όμορφης πριγκίπισσας, την οποία ένας κακόβουλος μάγος μεταμορφώνει σε λευκό κύκνο .