Τελευταίος κρίκος στη μακρά αλυσίδα τριβών και ενοχλήσεων αποδείχθηκε η προθυμία της Βουλγαρίας να εγκαταστήσει στο έδαφός της στοιχεία της αμερικανικής αντιπυραυλικής ασπίδας και η ομολογία ότι «παρόμοιες συζητήσεις έχουν ξεκινήσει».
Η εξέλιξη αυτή χαρακτηρίστηκε «δυσάρεστη έκπληξη» από το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών, που ζήτησε εξηγήσεις και συνεχίζει να αναμένει αναλυτική ενημέρωση, δείχνοντας ότι στη Μόσχα μάλλον αυξήθηκε, παρά μειώθηκε ο εκνευρισμός από τις καθησυχαστικές δηλώσεις του Βούλγαρου υπουργού Εξωτερικών Νικολάι Μλαντένοφ ότι «η επιλογή της Σόφιας δεν στρέφεται εναντίον της Ρωσίας». «Εχουμε χορτάσει από διαβεβαιώσεις» λένε οι αμυντικοί σύμβουλοι του Κρεμλίνου στις δικές τους επεξεργασίες και θεωρούν απολύτως προκλητική την επανεξέταση της αντιπυραυλικής εγκατάστασης σε Τσεχία και Πολωνία, που αποφάσισε η διοίκηση Ομπάμα, προωθώντας βάσεις της ασπίδας ακόμη πιο κοντά στα σύνορα με τη Ρωσία, στην Τουρκία, τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία, ακόμη και πρώην σοβιετικές Δημοκρατίες του Καυκάσου, όπως η Γεωργία, που έχουν εκδηλώσει «υποψηφιότητα». Στις βουλγαρικές δηλώσεις απάντησε και ο αρχηγός του ρωσικού Γενικού Επιτελείου Νικολάι Μακάροφ, εκφράζοντας τη βαθιά ανησυχία της ρωσικής στρατιωτικής ηγεσίας για τη «διάθεση κλιμάκωσης του ανταγωνισμού» των αμυντικών συστημάτων στην Ευρώπη, τη στιγμή που η Μόσχα «εμπράκτως επιδιώκει την αποκλιμάκωση και τον αφοπλισμό, προτείνοντας εδώ και καιρό την ανανέωση των συνθηκών τόσο για τις συμβατικές δυνάμεις σε ευρωπαϊκό έδαφος, όσο και για τα στρατηγικά πυρηνικά όπλα».
Αμερικανική υπονόμευση
Το κλίμα των ρωσο-βουλγαρικών σχέσεων, όμως, είχε υπονομευθεί πολύ νωρίτερα, από την προβληματική πορεία της ενεργειακής συνεργασίας των δύο χωρών, ιδιαίτερα μετά την εκλογή του Μπόικο Μπορίσοφ στην πρωθυπουργία της Βουλγαρίας. Η νέα επιδείνωση των σχέσεων οδήγησε τον Β. Πούτιν τον περασμένο Σεπτέμβριο να δίνει «εύλογη προθεσμία μερικών μηνών» στον κ. Μπορίσοφ, ώστε να ενημερωθεί και να ανακοινώσει στη Ρωσία τις προθέσεις του σχετικά με τη συμμετοχή ή όχι της Βουλγαρίας στον πετρελαιαγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη και τον αγωγό φυσικού αερίου South Stream. Κατά τις εκτιμήσεις του Κρεμλίνου, η Σόφια συνεχίζει να κωλυσιεργεί, επικαλούμενη τώρα τα αποτελέσματα των περιβαλλοντικών μελετών, που υποτίθεται ότι βρίσκονται σε εξέλιξη. Τη ρωσική καχυποψία ενίσχυσαν τόσο οι προτάσεις αμερικανικών επενδυτικών κεφαλαίων να δημιουργήσουν στο Μπουργκάς ένα νέο τουριστικό θέρετρο, όσο και οι δηλώσεις της βουλγαρικής ηγεσίας ότι πιθανότατα η βουλγαρική οικονομία δεν μπορεί να αντέξει το βάρος της κατασκευής του πυρηνικού σταθμού στο Μπέλενε.
Οι περισσότερες εκτιμήσεις συγκλίνουν στο ότι η διαρκώς προβληματική στάση της Σόφιας επιτάχυνε τη ρωσο-τουρκική προσέγγιση και οδήγησε τον Βλαντίμιρ Πούτιν στην αποδοχή της ρωσικής συμμετοχής στον ανταγωνιστικό του Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη πετρελαιαγωγό. Η ρωσική συγκατάθεση στον αποκλειστικά μέσω τουρκικού εδάφους αγωγό Σαμψούντα-Τζεϊχάν αποτελεί πλέον προφανώς ένα πολύ ισχυρό επιχείρημα στις διαπραγματεύσεις με τη Σόφια, όπως και η απειλή οριστικής ακύρωσης του Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, η οποία φαίνεται πως έφερε ήδη αποτελέσματα.
«Καταλύτης» ο Παπανδρέου
Ρόλο καταλύτη στο νέο διαπραγματευτικό πλαίσιο Ρωσίας-Βουλγαρίας φαίνεται πως έπαιξε η επίσκεψη του πρωθυπουργού Γ.Παπανδρέου στη Μόσχα και οι δηλώσεις του ότι ακόμη και εντός εξαμήνου μπορούν να ξεκινήσουν οι εργασίες κατασκευής του Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη. Μετά τη διάλυση παρεξηγήσεων και τις αμοιβαίες διευκρινίσεις που δόθηκαν στις διαβουλεύσεις Παπανδρέου-Πούτιν, φαίνεται πως Αθήνα και Μόσχα συμφώνησαν όχι μόνο να προχωρήσουν γρήγορα εκείνο το κομμάτι της προετοιμασίας που τους αναλογεί στα εκκρεμή ενεργειακά σχέδια, αλλά και να ασκήσουν από κοινού πιέσεις προς τη Σόφια έτσι ώστε να επιταχυνθούν οι παγωμένες διαδικασίες. Το Κρεμλίνο μπήκε μάλιστα ορμητικά στην υπόθεση καλώντας αρχικώς τον Βούλγαρο πρεσβευτή στη Μόσχα για μια εφ' όλης της ύλης ενημέρωση και ένα 24ωρο αργότερα έστειλε στη Σόφια τον «βαρύ», όχι μόνο από κατασκευή και εμφάνιση, υπουργό Ενέργειας Σεργκέι Σματκό, ο οποίος πέτυχε μέσα σε μερικές ώρες όσα δεν είχαν γίνει επί μήνες.
Περιμένοντας το «ναι» της Σόφιας
Η Σόφια ανακοίνωσε ότι ανέθεσε εξ ολοκλήρου το χειρισμό του Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη στο υπουργείο Οικονομικών της χώρας, το οποίο και θα καταβάλει κανονικά το μερίδιο των βουλγαρικών εξόδων για τη λειτουργία της μικτής εταιρείας προετοιμασίας και διαχείρισης του έργου. Το Κρεμλίνο διαβεβαιώνει ότι δεν υφίσταται θέμα μη εγγύησης των ποσοτήτων πετρελαίου που θα γεμίζουν τον αγωγό και «όταν φθάσει η τελική φάση της κατασκευής» όλα αυτά θα αποτελέσουν συμφωνημένα δεδομένα. Το ίδιο ταχείς εκτιμάται ότι θα είναι το επόμενο διάστημα και οι εξελίξεις γύρω από την προετοιμασία του South Stream, ο οποίος συνεχίζει, κατά τις διαβεβαιώσεις, να ενδιαφέρει το ίδιο σφοδρά, όπως και πριν, τη ρωσική ηγεσία, παρά την ανακουφιστική επίδραση της εκλογής Γιανουκόβιτς στην «πάντοτε απρόβλεπτη» Ουκρανία. «Οσο πιο γρήγορα καταλήξει στις επιλογές της η Σόφια, τόσο καλύτερα για όλους, προπάντων όμως για την ίδια τη βουλγαρική οικονομία, που έχει κάθε λόγο να φοβάται τα χειρότερα», λένε στο Κρεμλίνο και φαίνεται πως το εννοούν όσο ποτέ άλλοτε.